PM Kisan 20th installment भारतीय शेतकऱ्यांच्या कल्याणासाठी २०१९ मध्ये सुरू करण्यात आलेली ‘प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी’ योजना आता एका महत्त्वपूर्ण बदलाच्या उंबरठ्यावर आहे. जून २०२५ मध्ये वितरित होणाऱ्या २० व्या हप्त्यासाठी केंद्र सरकारने एक ऐतिहासिक निर्णय घेतला आहे – आता फक्त ‘फार्मर आयडी’ असलेल्या शेतकऱ्यांनाच या योजनेचा लाभ मिळणार आहे. या निर्णयामुळे योजनेत पारदर्शकता येणार असून, खऱ्या गरजू शेतकऱ्यांपर्यंत लाभ पोहोचणार आहे.
पीएम किसान योजनेची पार्श्वभूमी
प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजना ही भारतातील लहान आणि सीमांत शेतकऱ्यांना आर्थिक मदत करण्यासाठी राबवली जात आहे. या योजनेंतर्गत पात्र शेतकऱ्यांना वर्षाला ६,००० रुपये तीन समान हप्त्यांमध्ये दिले जातात. प्रत्येक हप्ता २,००० रुपयांचा असतो आणि थेट लाभार्थ्यांच्या बँक खात्यात जमा केला जातो.
योजना सुरू झाल्यापासून कोट्यवधी शेतकऱ्यांना त्याचा लाभ मिळाला आहे. परंतु, काळाच्या ओघात योजनेच्या अंमलबजावणीत काही त्रुटी निर्माण झाल्या, ज्यामुळे अपात्र व्यक्तींचाही या योजनेत समावेश झाला.
फार्मर आयडीची अट का?
केंद्र सरकारने फार्मर आयडीची अट लावण्यामागे अनेक महत्त्वाची कारणे आहेत:
१. अपात्र लाभार्थ्यांचे उच्चाटन
योजनेच्या मुळ उद्देशापासून दूर जाऊन अनेक अपात्र व्यक्तींनी त्याचा लाभ घेतला. यामध्ये अशेतकरी व्यावसायिक, सरकारी कर्मचारी, आयकर भरणारे व्यक्ती इत्यादींचा समावेश होता. फार्मर आयडीमुळे हे सर्व अपात्र लाभार्थी आपोआप बाहेर पडतील.
२. डेटाबेसचे एकत्रीकरण
फार्मर आयडीमुळे शेतकऱ्यांची संपूर्ण माहिती एका व्यासपीठावर उपलब्ध होईल. यामुळे सरकारला शेतकऱ्यांच्या विविध योजनांचे नियोजन करणे सोपे होईल.
३. पारदर्शकता आणि जबाबदारी
डिजिटल आयडेंटिफिकेशनमुळे योजनेत पारदर्शकता येईल आणि भ्रष्टाचाराला आळा बसेल. प्रत्येक लाभार्थीचा ट्रॅक रेकॉर्ड उपलब्ध असल्याने जबाबदारी निश्चित करणे सोपे होईल.
फार्मर आयडी म्हणजे काय?
फार्मर आयडी ही शेतकऱ्याची एक विशिष्ट डिजिटल ओळख आहे. या युनिक आयडेंटिफिकेशन नंबरमध्ये शेतकऱ्याची सर्व महत्त्वाची माहिती समाविष्ट असते:
- शेतकऱ्याचे संपूर्ण नाव
- आधार क्रमांक
- मोबाईल नंबर
- शेतीचे एकूण क्षेत्रफळ
- जमिनीचे सातबारा उतारे
- पीक पद्धती आणि प्रकार
- बँक खात्याची माहिती
- कुटुंबातील सदस्यांची संख्या
- इतर सरकारी योजनांमधील सहभाग
फार्मर आयडी कशी मिळवायची?
फार्मर आयडी मिळवण्याची प्रक्रिया सोपी आणि सरळ आहे:
१. पीएम किसान पोर्टलवर भेट द्या
pmkisan.gov.in या अधिकृत पोर्टलवर जा.
२. न्यू फार्मर रजिस्ट्रेशन
‘New Farmer Registration’ या पर्यायावर क्लिक करा.
३. आवश्यक माहिती भरा
आधार क्रमांक, मोबाईल नंबर आणि इतर वैयक्तिक माहिती भरा.
४. जमीन विषयक माहिती
शेतीचे क्षेत्रफळ, सर्व्हे नंबर, खसरा/खतौनी क्रमांक इत्यादी माहिती भरा.
५. दस्तऐवज अपलोड करा
आधार कार्ड, जमिनीचे कागदपत्र, बँक पासबुक इत्यादी स्कॅन करून अपलोड करा.
६. ओटीपी व्हेरिफिकेशन
मोबाईल नंबरवर आलेला ओटीपी टाकून व्हेरिफिकेशन पूर्ण करा.
७. फार्मर आयडी जनरेट होईल
सर्व माहिती योग्य असल्यास तुमची फार्मर आयडी जनरेट होईल.
का महत्त्वाचे आहे लवकरात लवकर फार्मर आयडी मिळवणे?
जून २०२५ मध्ये येणारा २० वा हप्ता फक्त फार्मर आयडी असलेल्या शेतकऱ्यांनाच मिळणार आहे. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी आताच सज्ज व्हावे:
- हप्ता हुकण्याचा धोका टाळण्यासाठी
- भविष्यातील सर्व शेती विषयक योजनांचा लाभ घेण्यासाठी
- डिजिटल शेती प्रणालीचा भाग बनण्यासाठी
- पारदर्शक व्यवस्थेत सहभागी होण्यासाठी
फार्मर आयडीचे दीर्घकालीन फायदे
फार्मर आयडी ही केवळ पीएम किसान योजनेसाठीच नाही, तर अनेक दृष्टीने फायदेशीर आहे:
१. एकीकृत शेती व्यवस्थापन
शेतकऱ्याची सर्व माहिती एकाच ठिकाणी असल्याने योजनांचे चांगले व्यवस्थापन शक्य होईल.
२. त्वरित पत उपलब्धता
बँका आणि वित्तीय संस्थांना शेतकऱ्याची विश्वसनीय माहिती मिळेल, ज्यामुळे कर्ज मिळणे सोपे होईल.
३. आपत्ती व्यवस्थापन
नैसर्गिक आपत्तीच्या वेळी लाभार्थ्यांची पडताळणी झटपट होऊ शकेल.
४. तंत्रज्ञान समाकलन
डिजिटल शेतीच्या युगात प्रवेश करण्यासाठी फार्मर आयडी हे पहिले पाऊल आहे.
ज्या शेतकऱ्यांकडे फार्मर आयडी नाही त्यांनी काय करावे?
अद्याप फार्मर आयडी मिळवलेली नसेल तर:
१. तातडीने ऑनलाइन रजिस्ट्रेशन करा २. जवळच्या सीएससी केंद्राची मदत घ्या ३. कृषी विभागाच्या कार्यालयात संपर्क साधा ४. आवश्यक सर्व कागदपत्रे तयार ठेवा ५. मोबाईल नंबर-आधार लिंकिंग निश्चित करा
संभाव्य आव्हाने आणि त्यावरील उपाय
फार्मर आयडी मिळवताना काही शेतकऱ्यांना समस्या येऊ शकतात:
१. तांत्रिक अडचणी
- उपाय: सीएससी केंद्रांची मदत घ्या
२. कागदपत्रांचा अभाव
- उपाय: तातडीने सर्व आवश्यक कागदपत्रे गोळा करा
३. माहितीतील चुका
- उपाय: पोर्टलवरील ‘Edit Aadhaar Details’ पर्याय वापरा
पीएम किसान सन्मान निधी योजनेत फार्मर आयडीची अट लागू होणे हे शेतकऱ्यांच्या हिताचे पाऊल आहे. यामुळे योजनेत पारदर्शकता येईल आणि खऱ्या गरजूंपर्यंत लाभ पोहोचेल. शेतकऱ्यांनी या बदलाचे स्वागत करून लवकरात लवकर फार्मर आयडी मिळवावी.
जून २०२५ चा हप्ता गमावू नये म्हणून आत्ताच कृती करा. फार्मर आयडी हे केवळ एक संख्या नाही, तर डिजिटल युगातील शेतकऱ्याच्या नव्या ओळखीचे प्रतीक आहे. या बदलाला सकारात्मक प्रतिसाद देऊन शेतकरी समाज प्रगतीच्या दिशेने एक मोठे पाऊल टाकू शकतो.
