Big increase in pension देशातील लाखो केंद्रीय कर्मचारी आणि पेंशनधारकांसाठी आनंदाची बातमी आहे. ७ व्या वेतन आयोगाची मुदत डिसेंबर २०२५ मध्ये संपत असल्याने, ८ व्या वेतन आयोगाच्या स्थापनेची व अंमलबजावणीची तयारी सुरू झाली आहे.
या नवीन आयोगामुळे सुमारे ५० लाख केंद्रीय कर्मचारी आणि ६५ लाख निवृत्तीवेतनधारकांना मोठा आर्थिक फायदा होण्याची शक्यता आहे. आज आपण या महत्त्वपूर्ण वेतन आयोगाची सविस्तर माहिती, त्याचे संभाव्य परिणाम आणि कर्मचारी व पेंशनर्सना होणारे फायदे समजून घेऊया.
८ वा वेतन आयोग: स्थापना व कार्यकाळ
टाइम्स ऑफ इंडियाच्या अहवालानुसार, ८ व्या वेतन आयोगाची स्थापना एप्रिल २०२५ मध्ये होण्याची अपेक्षा आहे. वित्त मंत्रालयाच्या खर्च सचिव मनोज गोयल यांनी एका मुलाखतीत पुष्टी केली आहे की आयोग स्थापन करण्याची प्रक्रिया प्रगतीपथावर आहे. सध्या, मसुदा प्रस्ताव संरक्षण मंत्रालय, गृह मंत्रालय आणि कार्मिक व प्रशिक्षण विभागासारख्या प्रमुख मंत्रालयांकडे त्यांच्या अभिप्रायासाठी पाठवण्यात आला आहे. त्यांचे इनपुट मिळाल्यानंतर, संदर्भ अटी (TOR) अंतिम केल्या जातील आणि पुन्हा मंत्रिमंडळाची मान्यता घेतली जाईल.
८ वा वेतन आयोग १ जानेवारी २०२६ पासून लागू होण्याची अपेक्षा आहे, जी वेतन आयोगांदरम्यान सामान्य १० वर्षांच्या अंतरानंतर येईल. त्याची मंजुरी संरक्षण कर्मचार्‍यांसह सुमारे ५० लाख केंद्रीय सरकारी कर्मचारी आणि ६५ लाख पेंशनर्सना मदत करण्याची शक्यता आहे.
फिटमेंट फॅक्टर: वेतन वाढीचा निर्णायक घटक
८ व्या वेतन आयोगात सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे फिटमेंट फॅक्टर, जो वेतन वाढीचे प्रमाण ठरवण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावतो. फिटमेंट फॅक्टर हा अस्तित्वात असलेल्या मूळ वेतनावर लागू केलेला गुणक आहे जो सुधारित वेतन निर्धारित करतो. हा घटक वेतन वाढीचे प्रमाण निर्धारित करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावतो.
विविध अहवालांनुसार, ८ व्या वेतन आयोगात फिटमेंट फॅक्टर खालीलप्रमाणे असू शकतो:
Also Read:
16 अप्रैल को बहनों के खाते में आएगी 23वीं किस्त, सीएम ने कर दी बड़ी घोषणा Ladli Behna Yojana:
- १.९२ फिटमेंट फॅक्टर: या फॅक्टरसह, रु. १८,००० चे किमान मूळ वेतन वाढून रु. ३४,५६० होईल.
- २.०८ फिटमेंट फॅक्टर: या फॅक्टरसह, किमान मूळ वेतन रु. ३७,४४० पर्यंत वाढेल.
- २.५७ फिटमेंट फॅक्टर: या फॅक्टरसह, किमान मूळ वेतन रु. ४६,२६० पर्यंत वाढेल.
- २.८६ फिटमेंट फॅक्टर: या फॅक्टरसह, किमान मूळ वेतन रु. ५१,४८० पर्यंत वाढेल.
७ व्या वेतन आयोगाने किमान मूळ वेतनात १५७% वाढ केली होती, जे रु. ७,००० वरून रु. १८,००० झाले होते. ८ व्या वेतन आयोगात, सरकारी कर्मचार्‍यांना उच्च फिटमेंट फॅक्टरची मागणी करत आहेत, ज्यामुळे त्यांचे वेतन महागाईशी सुसंगत राहील.
पेंशनर्ससाठी महत्त्वपूर्ण बदल
वेतन आयोगाच्या वेतन सुधारणेत, मूळ वेतनासोबतच केंद्र सरकारी पेंशनर्सचे मूळ पेंशनही बदलते. सुधारित पेंशन हे फिटमेंट फॅक्टरवर आधारित असते. सध्याच्या अहवालांनुसार, पेंशनर्ससाठी संभाव्य सुधारणा खालीलप्रमाणे असू शकतात:
- वर्तमान किमान पेंशन: रु. ९,००० (७ व्या वेतन आयोगानुसार)
- १.९२ फिटमेंट फॅक्टरसह: किमान पेंशन रु. १७,२८० होईल
- २.०८ फिटमेंट फॅक्टरसह: किमान पेंशन रु. १८,७२० होईल
- २.८६ फिटमेंट फॅक्टरसह: किमान पेंशन रु. २५,७४० होईल
या वाढीमुळे पेंशनर्सना त्यांच्या दैनंदिन खर्चात मदत होईल आणि त्यांचे जीवनमान सुधारेल.
Also Read:
18 महीने के DA Arrear पर सरकार का आया जवाब, कर्मचारियों के लिए बड़ा अपडेट 18 months DA arrear
महत्त्वाचे मुद्दे: जुन्या आणि नवीन पेंशनधारकांसाठी
या नवीन वेतन आयोगाच्या संदर्भात एक महत्त्वाचा मुद्दा तयार झाला आहे. काही वृत्त अहवालांनुसार, केंद्र सरकार पेंशनर्सना दोन गटांत विभागू शकते:
- जुने पेंशनधारक: ज्यांनी जानेवारी २०२६ पूर्वी निवृत्ती घेतली आहे
- नवीन पेंशनधारक: ज्यांची निवृत्ती जानेवारी २०२६ नंतर होईल
मात्र, वित्तमंत्री निर्मला सीतारमण यांनी राज्यसभेत स्पष्टीकरण दिले आहे की जुने पेंशनधारक (जे २०२६ पूर्वी निवृत्त झाले आहेत) त्यांच्यावर कोणताही नकारात्मक परिणाम होणार नाही. फायनान्स बिलात केलेले बदल फक्त जुने नियम वैध ठरवण्यासाठी (validation) आहेत, त्यामुळे पेंशनच्या फायद्यांमध्ये कोणतीही कपात केली जाणार नाही.
वित्तमंत्र्यांनी यासोबत हेही सांगितले की:
Also Read:
गैस सिलेंडर की कीमतों में हुआ इतना इजाफा, जानिए आपके शहर में क‍ितना हो गए दाम LPG Price Hike
- ७ व्या वेतन आयोगात सर्व पेंशनर्सना त्यांच्या निवृत्तीच्या तारखेचा विचार न करता समान लाभ देण्यात आले होते.
- ६ व्या वेतन आयोगात काही फरक केले गेले होते, परंतु ७ व्या आयोगात सर्वांना समान पेंशन देण्यात आली.
- ८ व्या वेतन आयोगातही हीच समानता राखली जाईल, जेणेकरून कोणताही कर्मचारी किंवा पेंशनर वंचित राहणार नाही.
महागाई भत्ता (DA) मर्जर
जेव्हा महागाई भत्ता (DA) ७०% ओलांडेल, तेव्हा त्याचे मूळ वेतनात विलीनीकरण होण्याची अपेक्षा आहे, जे ८ व्या वेतन आयोगाच्या अंमलबजावणीचा भाग असेल. सध्या, महागाई भत्ता (DA) मे २०२५ मध्ये ७०% पर्यंत पोहोचत आहे आणि त्याचे नवीन मूळ वेतनात विलीनीकरण होण्याची संभावना आहे.
महागाई भत्त्याचे विलीनीकरण झाल्यास, कर्मचार्‍यांच्या मूळ वेतनात वाढ होईल, ज्यामुळे त्यांच्या एकूण वेतन पॅकेजवर सकारात्मक परिणाम होईल. याचा फायदा पेंशनर्सनाही होईल, कारण पेंशनचे मूल्य मूळ वेतनावर आधारित असते.
कार्यान्वयन वेळापत्रक
८ व्या वेतन आयोगाच्या अंमलबजावणीची तात्पुरती अपेक्षा १ जानेवारी २०२६ पासून आहे. तथापि, आर्थिक मर्यादा आणि वित्तीय नियोजनामुळे, सरकार ते २०२७ पर्यंत पुढे ढकलू शकते. अंतिम अंमलबजावणी अर्थसंकल्पीय वाटप, राजकीय विचार आणि सर्व विभागांमध्ये सुधारित वेतन संरचना लागू करण्यासाठी प्रशासकीय तयारीवर अवलंबून आहे.
जरी ८ व्या वेतन आयोगाच्या शिफारशी जानेवारी २०२६ पर्यंत लागू केल्या गेल्या नाहीत, तरीही केंद्रीय कर्मचारी आणि पेंशनर्सना त्या तारखेपासून थकबाकी मिळेल. थकबाकी ही शिफारशींच्या स्वीकारापासून ते अंमलबजावणीच्या तारखेपर्यंतचा कालावधी कव्हर करेल; ते मे ते जुलै २०२५ दरम्यान तीन समान हप्त्यांमध्ये दिले जातील.
आर्थिक परिणाम
८ व्या वेतन आयोगाची अंमलबजावणी करण्याचा वार्षिक खर्च रु. १.७६ लाख कोटी अंदाजित आहे. त्याचा आर्थिक परिणाम खालीलप्रमाणे असू शकतो:
- चलनवाढीचा दबाव: वाढलेले डिस्पोजेबल उत्पन्न मागणी-बाजू चलनवाढीला चालना देऊ शकते.
- वाढीचा उत्तेजक: उच्च ग्राहक खर्च रिअल इस्टेट, ऑटोमोबाइल आणि ग्राहक टिकाऊ वस्तूंसारख्या क्षेत्रांना चालना देऊ शकतो.
- बँकिंग क्षेत्र: बँका सरकारी कर्मचार्‍यांकडून ठेवी आणि कर्ज विनंत्यांमध्ये वाढ अपेक्षित करतात.
कर्मचार्‍यांचे मागण्या
८ व्या वेतन आयोगाच्या स्थापनेपूर्वी, नॅशनल कौन्सिल-जॉइंट कन्सल्टेटिव्ह मशीनरी (NC-JCM), जे केंद्र सरकारी कर्मचारी आणि पेंशनर्सचे प्रतिनिधित्व करते, ते फिटमेंट फॅक्टर, किमान वेतन, वेतनश्रेणी, भत्ते, बढती धोरण आणि पेंशन लाभांवर मागण्यांची रूपरेखा देणारे “सामान्य स्मरणपत्र” तयार करेल.
Also Read:
होम लोन लेने वाले सभी ग्राहकों को RBI ने दी बड़ी राहत, सभी बैंकों को जारी की गाइडलाइन Home Loan
स्मरणपत्र, ज्यामध्ये मॉडिफाइड अॅश्युअर्ड करिअर प्रोग्रेशन स्कीमवरील इनपुटही समाविष्ट आहे, ते शिव गोपाल मिश्रा यांच्या नेतृत्वाखाली आणि AIRF, NFIR आणि AIDEF सारख्या मान्यताप्राप्त युनियन्सद्वारे नामांकित सदस्यांच्या १३ सदस्यीय समितीद्वारे तयार केले जाईल. हा दस्तावेज अंतिम करण्यासाठी समिती जून २०२५ मध्ये बैठक घेण्याचे नियोजन करत आहे.
अतिरिक्त अपेक्षित सुधारणा
८ व्या वेतन आयोगातील संभाव्य सुधारणा खालीलप्रमाणे आहेत:
- वेतन आणि भत्त्यांचे पुनर्रचना: ८ व्या वेतन आयोगात सर्व केंद्रीय सरकारी कर्मचार्‍यांच्या वेतन संरचनेचे पुनरावलोकन आणि सुधारणा होणार आहे.
- मॉडिफाइड अॅश्युअर्ड करिअर प्रोग्रेशन (MACP) योजनेत सुधारणा: प्रस्तावित सुधारणांमध्ये कर्मचार्‍याच्या कारकिर्दीदरम्यान किमान पाच पदोन्नती देण्याचे उद्दिष्ट आहे.
८ वा वेतन आयोग केंद्र सरकारी कर्मचारी आणि पेंशनर्ससाठी एक महत्त्वपूर्ण मैलाचा दगड ठरणार आहे. वेतन वाढ, पेंशन सुधारणा आणि विविध भत्त्यांच्या वाढीमुळे कर्मचार्‍यांचे जीवनमान सुधारण्यास मदत होईल.
केंद्र सरकारी कर्मचारी व पेंशनधारकांमध्ये समानता राखण्याच्या दृष्टिकोनातून ही योजना आखली जात आहे. त्यामुळे जुने पेंशनधारक सुद्धा या वाढीचा लाभ घेतील. सरकारचा मुख्य उद्देश असा आहे की, कोणताही लाभार्थी या सुधारणांपासून वंचित राहू नये.
जरी ८ व्या वेतन आयोगाची अधिकृत घोषणा आणि त्याच्या शिफारशींची अंमलबजावणी होण्यास अजून काही काळ लागणार असला, तरी ५० लाख केंद्रीय कर्मचारी आणि ६५ लाख पेंशनर्सना या सुधारणांचा मोठा फायदा होणार आहे.
या आयोगामुळे त्यांचे वेतन आणि पेंशन वाढून त्यांची क्रयशक्ती वाढेल आणि त्यांना चांगले जीवनमान जगण्यास मदत होईल. त्याचबरोबर, सरकारने केलेल्या या वेतन वाढीचा फायदा खासगी क्षेत्रातीलही कर्मचारी वेतनावर सकारात्मक परिणाम होण्याची शक्यता आहे.
याचा अर्थ सरकारने कामगार कल्याणासाठी उचललेले हे पाऊल फक्त सरकारी कर्मचार्‍यांपुरते मर्यादित नसून संपूर्ण अर्थव्यवस्थेवर त्याचा सकारात्मक परिणाम होईल. ८ व्या वेतन आयोगाबद्दल होणार्‍या घोषणांकडे केंद्रीय कर्मचारी, पेंशनधारक आणि संपूर्ण देशाचे लक्ष लागून राहणार आहे.