Monsoon to arrive in Maharashtra महाराष्ट्रात मे महिन्याच्या सुरुवातीपासूनच तापमानात प्रचंड वाढ झाली असून नागरिक उन्हाच्या झळांनी त्रस्त झाले आहेत. विशेषतः विदर्भ, मराठवाडा आणि मध्य महाराष्ट्रातील अनेक भागांमध्ये तापमानाचा पारा 43 ते 45 अंश सेल्सियसपर्यंत पोहोचला आहे. या भीषण उष्णतेमुळे नागरिकांना दैनंदिन जीवनात अनेक अडचणींना सामोरे जावे लागत आहे. दुपारच्या वेळी रस्त्यांवर वर्दळ कमी होत असून, लोक घरात किंवा सावलीत आसरा शोधत आहेत.
मुंबईमध्ये गेल्या काही आठवड्यांपासून उकाड्याचे प्रमाण प्रचंड वाढले आहे. समुद्रकिनाऱ्यावरील शहर असूनही आर्द्रतेच्या वातावरणामुळे नागरिकांना श्वास घेणेही कठीण होत आहे. शहरातील उकाडा आणि दमट वातावरणामुळे वृद्ध नागरिक, लहान मुले आणि आजारी व्यक्तींवर विशेष परिणाम होत आहे. अनेक भागांत वीज पुरवठ्यावरही ताण पडत असून, वीज गळती आणि लोड शेडिंगच्या घटना वाढल्या आहेत.
हवामान विभागाची महत्त्वपूर्ण अपडेट
अशा परिस्थितीत भारतीय हवामान विभागाने (IMD) दिलेली ताजी अपडेट नागरिकांसाठी दिलासादायक ठरली आहे. हवामान विभागाच्या निरीक्षणानुसार, यंदा नैऋत्य मान्सून सामान्यपेक्षा आठवडाभर लवकर दाखल होण्याची शक्यता आहे. मान्सून 1 जून रोजी केरळच्या किनारपट्टीला धडकण्याचा अंदाज वर्तवण्यात आला आहे. सामान्यत: 7-8 जून दरम्यान मान्सून केरळात दाखल होतो, मात्र यंदा त्याचे आगमन जून महिन्याच्या पहिल्याच दिवशी होण्याची शक्यता आहे.
याच अंदाजानुसार, मुंबईमध्ये 10 ते 11 जूनच्या दरम्यान पावसाचा पहिला शिडकावा होण्याची शक्यता आहे. ही बातमी मुंबईकरांसाठी निश्चितच दिलासादायक आहे. केरळमध्ये मान्सून दाखल झाल्यानंतर तो हळूहळू उत्तर आणि पश्चिम भारताकडे सरकतो. कोकण किनारपट्टीवरून महाराष्ट्रात प्रवेश करणारा मान्सून पुढे विदर्भ, मराठवाडा आणि उत्तर महाराष्ट्रात पसरतो. हवामान विभागाच्या अंदाजानुसार, जुलैच्या पहिल्या आठवड्यापर्यंत संपूर्ण महाराष्ट्रात मान्सूनचे वातावरण तयार होईल.
2025 चा मान्सून: सरासरीपेक्षा जास्त पाऊस
यंदाच्या मान्सूनबाबत हवामान विभागाने आणखी एक महत्त्वाची माहिती दिली आहे. 2025 च्या पावसाळ्यात देशभरात सरासरीच्या 105 टक्के पाऊस पडण्याची शक्यता आहे. हवामान विभागाच्या वर्गीकरणानुसार, हा पाऊस ‘सामान्यपेक्षा जास्त’ या श्रेणीत मोडतो. सामान्यपेक्षा जास्त पावसामुळे देशातील जलाशयांचा साठा वाढण्यास मदत होईल, तसेच भूजल पातळी वाढण्यासही मदत होईल.
महाराष्ट्रात गेल्या काही वर्षांमध्ये अनियमित पावसाचे प्रमाण वाढले आहे. काही भागांत अतिवृष्टी तर काही भागांत दुष्काळी परिस्थिती निर्माण होत आहे. यंदा सरासरीपेक्षा जास्त पाऊस झाल्यास राज्यातील पाणीटंचाई कमी होण्यास मदत होईल. विशेषत: मराठवाडा आणि विदर्भासारख्या दुष्काळप्रवण भागांसाठी ही बातमी दिलासादायक आहे.
शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाची बातमी
महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी मान्सूनचे योग्य वेळी आगमन अत्यंत महत्त्वाचे आहे. जून महिन्यात पडणारा पाऊस खरीप हंगामाच्या पेरणीसाठी महत्त्वाचा असतो. यावर्षी मान्सून लवकर दाखल होणार असल्याने शेतकऱ्यांना पेरणीसाठी पुरेसा वेळ मिळणार आहे. भारतीय हवामान विभागाने वर्तवलेल्या अंदाजानुसार, सरासरीपेक्षा जास्त पाऊस झाल्यास खरीप पिकांचे उत्पादन वाढण्यास मदत होईल.
शेतकऱ्यांनी खरीप हंगामातील पेरणीची तयारी सुरू केली आहे. बियाणे, खते आणि कीटकनाशकांचा साठा करण्यासाठी ते बाजारपेठेत जात आहेत. कृषी विभागाने शेतकऱ्यांना काही महत्त्वाच्या सूचना दिल्या आहेत. मान्सून दाखल होण्यापूर्वी शेतजमिनीची मशागत करून ठेवावी, जेणेकरून पाऊस सुरू झाल्यानंतर लगेच पेरणी करता येईल. तसेच, हवामान विभागाचे अंदाज लक्षात घेऊन पिकांची निवड करावी असेही कृषी तज्ज्ञांनी सुचवले आहे.
अवकाळी पावसाचे संकट
मान्सूनपूर्व काळात अवकाळी पावसाचे संकट समोर आले आहे. मे महिन्याच्या सुरुवातीला विदर्भ, मराठवाडा आणि पश्चिम महाराष्ट्रात वादळी वाऱ्यासह पावसाची शक्यता हवामान विभागाने वर्तवली होती. त्यानुसार, 4 ते 6 मे दरम्यान काही भागांत जोरदार वादळी वारे आणि पाऊस झाला. या अवकाळी पावसामुळे फळबागा आणि उभ्या पिकांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान झाले.
Also Read:
महाराष्ट्रातील १० लाख महिलांचे घरकुल मंजूर, आत्ताच यादीत तुमचे नाव पहा women in Maharashtra
नागपूर, अमरावती, यवतमाळ, वर्धा, चंद्रपूर, औरंगाबाद, जालना, बीड, लातूर, नांदेड, पुणे, सातारा, सांगली, कोल्हापूर या जिल्ह्यांमध्ये वादळी वाऱ्यासह पाऊस पडला. अनेक ठिकाणी वीज पडून जीवितहानी झाल्याच्या घटनाही घडल्या. अवकाळी पावसामुळे आंबा, द्राक्षे, केळी आणि अन्य फळपिकांचे नुकसान झाले आहे. शेतकरी वर्ग अजूनही धास्तावलेला आहे, कारण या अवकाळीमुळे शेतीवर मोठा परिणाम होण्याची शक्यता आहे.
पावसाळ्यासाठी महानगरांची तयारी
मान्सून लवकर दाखल होण्याच्या पार्श्वभूमीवर मुंबई, पुणे, नागपूर यांसारख्या महानगरांमध्ये पावसाळ्याच्या तयारीला वेग दिला जात आहे. मुंबई महानगरपालिकेने नाल्यांची सफाई, रस्त्यांची दुरुस्ती आणि पावसाळी आपत्ती व्यवस्थापनाची तयारी सुरू केली आहे. पावसाळ्यात पाणी साचून होणाऱ्या समस्या टाळण्यासाठी नाल्यांची सफाई महत्त्वाची असते.
मुंबईमध्ये दरवर्षी पावसाळ्यात विविध भागांत पाणी साचते. या समस्येचे निराकरण करण्यासाठी महानगरपालिकेने ४१५ पंपिंग स्टेशन्स तयार केली आहेत. तसेच, आपत्कालीन परिस्थितीत मदत करण्यासाठी एनडीआरएफच्या विशेष पथकांनाही तैनात केले जाणार आहे. सर्व नागरिकांना आपत्कालीन क्रमांक उपलब्ध करून दिले जाणार आहेत, जेणेकरून आवश्यकता भासल्यास त्यांना तत्काळ मदत करता येईल.
मान्सूनपूर्व वातावरण आणि पर्यावरणीय बदल
मान्सूनपूर्व काळात वातावरणात होणारे बदल लक्षात घेण्यासारखे आहेत. कोकणात आतापासूनच मान्सूनपूर्व वातावरण निर्माण झाले आहे. सकाळ-संध्याकाळ हवेत गारवा जाणवत असून, पूर्वेकडून वाहणाऱ्या वाऱ्यांमुळे समुद्रातून बाष्प वाढत आहे. या बाष्पामुळे ढग तयार होत आहेत आणि काही भागांत गडगडाटासह पावसाची शक्यता आहे.
पर्यावरण तज्ज्ञांनुसार, जागतिक वातावरणीय बदलांमुळे मान्सूनच्या आगमनात बदल होत आहेत. हवामानातील या बदलांमुळे अनियमित पावसाचे प्रमाण वाढले आहे. काही वर्षांत मान्सून लवकर दाखल होतो तर काही वर्षांत उशिरा. तसेच, एकाच हंगामात कमी-जास्त पावसाचे प्रमाणही वाढले आहे. यामुळे शेतीवर आणि पर्यावरणावर विपरीत परिणाम होत आहेत.
यंदाचा मान्सून सरासरीपेक्षा जास्त आणि लवकर दाखल होण्याची शक्यता असल्याने नागरिकांना आणि शेतकऱ्यांना दिलासा मिळाला आहे. मान्सून हे भारतीय अर्थव्यवस्थेचे मेरुमणी आहे, त्यामुळे चांगला पाऊस हा देशासाठी आणि शेतकऱ्यांसाठी अत्यंत महत्त्वाचा आहे. मात्र, पावसाबरोबरच येणाऱ्या आपत्तींसाठी तयारी ठेवणेही तितकेच महत्त्वाचे आहे. ग्रामीण आणि शहरी भागांमध्ये योग्य नियोजन केल्यास पावसाळ्यातील समस्या कमी होण्यास मदत होईल. उन्हाळ्याच्या भीषण तापानंतर मान्सूनचे आगमन नागरिकांना थंडावा देईल, अशी आशा आहे.
Also Read:
अखेर पाऊसाचा खंड संपला, या तारखेपर्यंत मुसळधार पाऊस राहणार डॉ. साबळे यांचा अंदाज Dr. Sable predicts