The PM Kisan Yojana week भारतीय अर्थव्यवस्थेचा कणा असलेल्या शेतकरी बांधवांसाठी केंद्र सरकारने अनेक महत्त्वपूर्ण योजना राबवल्या आहेत. त्यापैकी पंतप्रधान किसान सन्मान निधी (PM-KISAN) ही एक अत्यंत लोकप्रिय आणि लाभदायक योजना आहे.
या योजनेअंतर्गत शेतकऱ्यांना वर्षभरात तीन हप्त्यांमध्ये एकूण 6,000 रुपये दिले जातात. मात्र आता सरकारने एक महत्त्वाचा नियम लागू केला आहे – यापुढे पंतप्रधान किसान सन्मान निधीचा लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांकडे अॅग्रीस्टॅक आयडी असणे अनिवार्य आहे. या लेखात आपण जाणून घेणार आहोत अॅग्रीस्टॅक आयडी म्हणजे काय, ते कसे मिळवायचे, त्याचे फायदे आणि त्यासंदर्भातील इतर महत्त्वाची माहिती.
पंतप्रधान किसान सन्मान निधी: एक दृष्टिक्षेप
पंतप्रधान किसान सन्मान निधी ही योजना 2019 मध्ये सुरू करण्यात आली. या योजनेचा उद्देश लहान आणि सीमांत शेतकऱ्यांना आर्थिक सहाय्य देणे हा आहे. या योजनेअंतर्गत पात्र शेतकऱ्यांना दरवर्षी 6,000 रुपये तीन समान हप्त्यांमध्ये (प्रत्येकी 2,000 रुपये) थेट त्यांच्या बँक खात्यात जमा केले जातात.
हप्त्यांचे वेळापत्रक
- पहिला हप्ता: 1 एप्रिल ते 31 जुलै
- दुसरा हप्ता: 1 ऑगस्ट ते 30 नोव्हेंबर
- तिसरा हप्ता: 1 डिसेंबर ते 31 मार्च
मागील हप्ता 24 फेब्रुवारी 2025 रोजी वितरित करण्यात आला होता. नियमाप्रमाणे, चार महिन्यांनंतर पुढचा हप्ता म्हणजेच मे 2025 च्या शेवटी किंवा जून 2025 च्या सुरुवातीला अपेक्षित आहे. परंतु यावेळी एक महत्त्वाचा बदल आहे – हा हप्ता मिळवण्यासाठी अॅग्रीस्टॅक आयडी असणे अनिवार्य आहे.
अॅग्रीस्टॅक आयडी: डिजिटल युगातील शेतकरी ओळखपत्र
अॅग्रीस्टॅक आयडी म्हणजे शेतकऱ्यांसाठी विकसित केलेले एक विशेष डिजिटल ओळखपत्र आहे. हे शेतकऱ्यांसाठी एक अनोखा पहिचान क्रमांक असून, त्यामध्ये शेतकऱ्याची सर्व प्रकारची माहिती संगणकीय प्रणालीत साठवली जाते. अॅग्रीस्टॅक आयडीमध्ये शेतकऱ्याचे नाव, पत्ता, शेतजमिनीचा तपशील, पिकांची माहिती, जमिनीचे क्षेत्रफळ, बँक खात्याचे विवरण आणि इतर महत्त्वाची माहिती समाविष्ट असते.
अॅग्रीस्टॅक आयडी ही केंद्र सरकारच्या कृषी क्षेत्रातील डिजिटलायझेशनच्या प्रयत्नांचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. याचा उद्देश शेती क्षेत्राची माहिती एकत्रित करून त्याचे डिजिटलायझेशन करणे आणि शेतकऱ्यांपर्यंत सरकारी योजनांचा लाभ अधिक सुलभतेने पोहोचवणे हा आहे.
अॅग्रीस्टॅक आयडीचे महत्त्व
अॅग्रीस्टॅक आयडी हे केवळ एक ओळखपत्र नाही, तर ते शेतकऱ्यांच्या डिजिटल सशक्तीकरणाचे एक महत्त्वपूर्ण साधन आहे. यापुढे सरकारकडून मिळणाऱ्या सर्व प्रकारच्या कृषी संबंधित लाभांसाठी हे ओळखपत्र आवश्यक असेल. उदाहरणार्थ, पंतप्रधान किसान सन्मान निधी, पीक विमा योजना, कृषि कर्ज माफी योजना, किसान क्रेडिट कार्ड इत्यादी योजनांचा लाभ घेण्यासाठी अॅग्रीस्टॅक आयडी अनिवार्य केले जाईल.
नुकत्याच जाहीर केलेल्या निर्णयानुसार, पंतप्रधान किसान सन्मान निधीची पुढची हप्त्याची रक्कम (मे 2025 किंवा जून 2025) फक्त त्याच शेतकऱ्यांना मिळेल ज्यांच्याकडे अॅग्रीस्टॅक आयडी आहे. म्हणूनच, सर्व शेतकऱ्यांनी तात्काळ आपला अॅग्रीस्टॅक आयडी तयार करून घेणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
अॅग्रीस्टॅक आयडी कसे मिळवायचे?
अॅग्रीस्टॅक आयडी मिळवण्यासाठी शेतकरी दोन पद्धतींचा अवलंब करू शकतात:
Also Read:
महाराष्ट्रातील १० लाख महिलांचे घरकुल मंजूर, आत्ताच यादीत तुमचे नाव पहा women in Maharashtra
1. कॉमन सर्व्हिस सेंटर (CSC) मार्फत
कॉमन सर्व्हिस सेंटर हे डिजिटल सेवा देणारे केंद्र आहे, जे भारतातील अनेक गावांमध्ये उपलब्ध आहे. या केंद्रांमध्ये जाऊन शेतकरी आपला अॅग्रीस्टॅक आयडी तयार करू शकतात. त्यासाठी खालील प्रक्रिया अनुसरावी:
- जवळच्या कॉमन सर्व्हिस सेंटरला भेट द्या
- आवश्यक कागदपत्रे (आधार कार्ड, सातबारा उतारा, बँक पासबुक, पासपोर्ट आकाराचे फोटो) सोबत घ्या
- CSC ऑपरेटरकडून विहित फॉर्म भरून घ्या
- बायोमेट्रिक तपासणीसाठी आपले अंगठ्याचे ठसे आणि डोळ्यांचे स्कॅन करून घ्या
- काही केंद्रांमध्ये याकरिता शुल्क आकारले जाऊ शकते, त्याची रक्कम भरा
- अर्ज पूर्ण झाल्यानंतर तुम्हाला एक पावती मिळेल
- काही दिवसांनंतर तुमचे अॅग्रीस्टॅक आयडी तयार होईल
2. ऑनलाईन पद्धत
इंटरनेट आणि स्मार्टफोन/कॉम्प्युटरची सुविधा असलेले शेतकरी ऑनलाईन पद्धतीने देखील अॅग्रीस्टॅक आयडीसाठी अर्ज करू शकतात:
- सरकारच्या अधिकृत वेबसाईटवर जा
- ‘नवीन नोंदणी’ या पर्यायावर क्लिक करा
- आपला आधार नंबर आणि मोबाईल नंबर प्रविष्ट करा
- मोबाईलवर आलेला OTP टाकून खात्री पूर्ण करा
- आवश्यक माहिती भरा (वैयक्तिक माहिती, शेतीची माहिती, बँक खात्याचे विवरण)
- आवश्यक कागदपत्रे स्कॅन करून अपलोड करा (आधार कार्ड, सातबारा उतारा, बँक पासबुक, फोटो)
- माहिती तपासून ‘सबमिट’ बटणावर क्लिक करा
- आपला अर्ज यशस्वीरित्या सबमिट झाल्यानंतर, तुम्हाला अर्ज क्रमांक मिळेल
- या क्रमांकाद्वारे तुम्ही आपल्या अर्जाची स्थिती तपासू शकता
अॅग्रीस्टॅक आयडी नोंदणीसाठी आवश्यक कागदपत्रे
अॅग्रीस्टॅक आयडी नोंदणीसाठी खालील कागदपत्रे आवश्यक आहेत:
- आधार कार्ड: शेतकऱ्याचे आधार कार्ड हे प्राथमिक ओळखपत्र म्हणून आवश्यक आहे
- मोबाईल नंबर: आधार कार्डशी संलग्न असलेला मोबाईल नंबर (OTP तपासणीसाठी)
- जमिनीचा पुरावा: सातबारा उतारा, खसरा खतौनी, फेरफार नकल किंवा जमिनीचा कोणताही वैध पुरावा
- बँक पासबुक: शेतकऱ्याचे बँक खाते विवरण असलेल्या पासबुकची प्रथम पानाची प्रत
- पासपोर्ट आकाराचे फोटो: अलीकडील काळात काढलेले रंगीत छायाचित्र
- पॅन कार्ड: (वैकल्पिक परंतु असल्यास उपयोगी)
- स्थानिक प्राधिकरणाचे प्रमाणपत्र: ग्रामपंचायत/तलाठी यांचे शेतकरी असल्याचे प्रमाणपत्र (काही ठिकाणी आवश्यक)
अॅग्रीस्टॅक आयडीचे फायदे
अॅग्रीस्टॅक आयडी शेतकऱ्यांना अनेक प्रकारे फायदेशीर ठरणार आहे:
1. एकच ओळखपत्र, अनेक लाभ
अॅग्रीस्टॅक आयडीमुळे शेतकऱ्यांना सर्व सरकारी योजनांसाठी वेगवेगळे अर्ज भरण्याची आवश्यकता राहणार नाही. एकच आयडी सर्व योजनांसाठी वापरता येईल, ज्यामुळे प्रक्रिया सुलभ होईल.
2. वेळ आणि कागदपत्रांची बचत
एकदा अॅग्रीस्टॅक आयडी तयार झाल्यानंतर, शेतकऱ्यांना प्रत्येक योजनेसाठी पुन्हा-पुन्हा तीच कागदपत्रे सादर करण्याची गरज राहणार नाही. यामुळे वेळेची आणि कागदपत्रांची बचत होईल.
Also Read:
अखेर पाऊसाचा खंड संपला, या तारखेपर्यंत मुसळधार पाऊस राहणार डॉ. साबळे यांचा अंदाज Dr. Sable predicts
3. पारदर्शकता
अॅग्रीस्टॅक आयडीमुळे सरकारी योजनांमध्ये पारदर्शकता येईल. योग्य व्यक्तीलाच लाभ मिळेल याची खात्री होईल आणि भ्रष्टाचार कमी होईल.
4. सरकारी योजनांचा लाभ सुलभतेने
अॅग्रीस्टॅक आयडीमुळे शेतकऱ्यांना सरकारी योजनांचा लाभ अधिक सुलभतेने आणि वेगाने मिळेल. अर्ज प्रक्रिया सोपी होईल आणि निधी थेट बँक खात्यात जमा होईल.
5. डिजिटल कृषी सेवांचा लाभ
या ओळखपत्रामुळे शेतकरी विविध डिजिटल कृषी सेवांचा लाभ घेऊ शकतील, जसे की हवामान अंदाज, पीक विमा, बाजारभाव माहिती इत्यादी.
6. वैज्ञानिक शेती पद्धतींचा अवलंब
अॅग्रीस्टॅक आयडीमुळे शेतकऱ्यांना त्यांच्या भौगोलिक क्षेत्र, मातीचा प्रकार, पिकांचे प्रकार इत्यादींच्या आधारे वैज्ञानिक सल्ला मिळू शकेल, ज्यामुळे उत्पादन वाढवण्यास मदत होईल.
अॅग्रीस्टॅक आयडी नसल्यास काय होईल?
शेतकऱ्यांकडे अॅग्रीस्टॅक आयडी नसल्यास त्यांना पुढील समस्यांना सामोरे जावे लागेल:
- पंतप्रधान किसान सन्मान निधीचा हप्ता मिळणार नाही: सरकारने स्पष्ट केले आहे की यापुढे किसान सन्मान निधीचा हप्ता फक्त अॅग्रीस्टॅक आयडी असलेल्या शेतकऱ्यांनाच मिळेल.
- इतर सरकारी योजनांपासून वंचित: भविष्यात अनेक सरकारी योजनांसाठी अॅग्रीस्टॅक आयडी अनिवार्य केले जाईल, त्यामुळे आयडी नसलेले शेतकरी या योजनांपासून वंचित राहतील.
- कृषी कर्ज आणि अनुदान मिळणार नाही: बँकांकडून मिळणारे कृषी कर्ज आणि सरकारकडून मिळणारे अनुदान देखील अॅग्रीस्टॅक आयडीशी जोडले जाऊ शकते.
- डिजिटल सेवांपासून वंचित: भविष्यातील डिजिटल कृषी सेवांचा लाभ घेण्यासाठी हे आयडी आवश्यक असेल.
ग्रामीण शेतकऱ्यांसाठी विशेष सूचना
ग्रामीण भागातील अनेक शेतकरी डिजिटल साक्षरता आणि तांत्रिक ज्ञानाच्या अभावामुळे अडचणींना सामोरे जाऊ शकतात. अशा शेतकऱ्यांसाठी काही विशेष सूचना:
Also Read:
पीएम किसान योजनेचा हफ्ता शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यात जमा होण्यास सुरवात PM Kisan Yojana installments
- स्थानिक मदत घ्या: ग्रामसेवक, कृषी अधिकारी, शिक्षक यांची मदत घ्या. ते अर्ज भरण्यास आणि कागदपत्रे जमा करण्यास मदत करू शकतात.
- मुलांची मदत घ्या: तरुण पिढी डिजिटल तंत्रज्ञानाशी अधिक परिचित असते. आपल्या मुलांची किंवा तरुण नातेवाईकांची मदत घ्या.
- सामूहिक प्रयत्न: एकाच गावातील अनेक शेतकरी एकत्र येऊन सामूहिक नोंदणी करू शकतात, ज्यामुळे एकमेकांना मदत होईल.
- कागदपत्रे तयार ठेवा: सर्व आवश्यक कागदपत्रे आधीच तयार ठेवा, ज्यामुळे नोंदणी प्रक्रिया वेगवान होईल.
- डेडलाइन आधीच अर्ज करा: शेवटच्या क्षणाची गर्दी टाळण्यासाठी आणि कोणत्याही अडचणी आल्यास त्या सोडवण्यासाठी वेळ राहण्याकरिता लवकरात लवकर अर्ज करा.
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ)
अॅग्रीस्टॅक आयडी बनवण्यासाठी किती खर्च येतो?
काही ठिकाणी ही सेवा मोफत उपलब्ध आहे, तर काही कॉमन सर्व्हिस सेंटरमध्ये त्यासाठी 50 ते 200 रुपयांपर्यंत शुल्क आकारले जाऊ शकते.
अॅग्रीस्टॅक आयडी किती दिवसांत तयार होतो?
सामान्यतः अर्ज केल्यापासून 7 ते 15 दिवसांत अॅग्रीस्टॅक आयडी तयार होतो. परंतु सध्याच्या वाढत्या मागणीमुळे यास अधिक वेळ लागू शकतो.
एका कुटुंबात अनेक शेतकरी असतील तर?
जर एकाच कुटुंबात अनेक व्यक्तींच्या नावावर शेतजमीन असेल, तर प्रत्येक व्यक्तीला स्वतंत्रपणे अॅग्रीस्टॅक आयडीसाठी अर्ज करावा लागेल.
जमीन भाड्याने घेतली असेल तर?
जमीन भाड्याने घेतलेल्या शेतकऱ्यांना कराराची प्रत आणि जमीन मालकाचे संमतीपत्र सादर करावे लागेल.
अॅग्रीस्टॅक आयडी हरवला तर काय करावे?
अॅग्रीस्टॅक आयडी हरवल्यास, शेतकरी नजीकच्या कॉमन सर्व्हिस सेंटरला भेट देऊन पुन्हा मिळवण्यासाठी अर्ज करू शकतात.
मे 2025 च्या शेवटी किंवा जून 2025 च्या सुरुवातीला येणारा पंतप्रधान किसान सन्मान निधीचा हप्ता मिळवण्यासाठी अॅग्रीस्टॅक आयडी अत्यावश्यक आहे. सर्व शेतकऱ्यांनी या नव्या डिजिटल ओळखपत्राचे महत्त्व समजून घेऊन लवकरात लवकर त्यासाठी अर्ज करावा. भविष्यात सरकारकडून मिळणाऱ्या अनेक फायद्यांसाठी हे आयडी महत्त्वाचे ठरणार आहे.
या डिजिटल उपक्रमामुळे शेती क्षेत्रात पारदर्शकता येईल, योजनांचा लाभ थेट शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचेल आणि मध्यस्थांची भूमिका कमी होईल. अॅग्रीस्टॅक आयडी हे भारतीय शेतीचे डिजिटलायझेशन करण्याच्या दिशेने टाकलेले एक महत्त्वाचे पाऊल आहे. हे केवळ एक ओळखपत्र नसून, ते शेतकऱ्यांच्या डिजिटल सशक्तीकरणाचे एक साधन आहे.
लक्षात ठेवा, आपले अॅग्रीस्टॅक आयडी तयार करणे हे केवळ आपल्या पंतप्रधान किसान सन्मान निधीच्या हप्त्यासाठीच नव्हे, तर भविष्यातील अनेक लाभांसाठी आणि सेवांसाठी महत्त्वाचे आहे. म्हणूनच, विलंब न करता आजच अॅग्रीस्टॅक आयडीसाठी अर्ज करा आणि भारतीय शेतीच्या डिजिटल क्रांतीचा भाग बना.
