UPI payments भारतामध्ये UPI आणि इतर डिजिटल पेमेंट पद्धतींनी नागरिकांचे दैनंदिन व्यवहार अतिशय सुलभ केले आहेत. मात्र, आता या सुविधेला काही प्रमाणात धक्का बसण्याची शक्यता निर्माण झाली आहे. देशाच्या काही भागांमधील पेट्रोल पंप मालकांनी 10 मे 2025 पासून UPI तसेच इतर डिजिटल पेमेंट पद्धती स्वीकारणे बंद करण्याचा निर्णय घेतला आहे. हा निर्णय वाढत्या सायबर फसवणुकींमुळे घेण्यात आला आहे, ज्यामुळे पेट्रोल पंप व्यावसायिकांना मोठ्या आर्थिक नुकसानाला सामोरे जावे लागत आहे.
सायबर गुन्हेगारीचा वाढता धोका
विदर्भ पेट्रोलियम डीलर्स असोसिएशनच्या प्रतिनिधींनी सांगितले की, सायबर फसवणुकींच्या वाढत्या प्रमाणामुळे अनेक पेट्रोल पंप चालकांना गंभीर समस्यांना तोंड द्यावे लागत आहे. सायबर गुन्हेगार ग्राहकांचे कार्ड डिटेल्स किंवा नेट बँकिंग माहिती हॅक करून अनधिकृत व्यवहार करत आहेत. अशा प्रकरणात तक्रार नोंदवली गेल्यावर, संबंधित व्यवहार रद्द केले जातात, परंतु यात पेट्रोल पंप चालकांचे मोठे नुकसान होते.
बँक खाती होत आहेत ब्लॉक
फेडरेशन ऑफ ऑल महाराष्ट्र पेट्रोलियम डीलर्स असोसिएशनच्या म्हणण्यानुसार, अशा प्रकारच्या फसवणुकींमुळे अनेक पेट्रोल पंप मालकांची बँक खाती पूर्णपणे ब्लॉक करण्यात आली आहेत. यामुळे त्यांना दोन्ही बाजूंनी त्रास सहन करावा लागत आहे – एका बाजूला आर्थिक नुकसान तर दुसऱ्या बाजूला पेट्रोल कंपन्यांकडून मिळणारी रक्कम अडकून पडली आहे.
नाशिकच्या पेट्रोल पंप डीलर्स असोसिएशनने देखील याच प्रकारच्या समस्यांबद्दल तक्रारी केल्या आहेत. त्यांच्यामार्फत अनेक पेट्रोल पंप मालकांकडून या समस्येबाबत तक्रारी प्राप्त झाल्या आहेत.
कारवाईची मागणी
फेडरेशन ऑफ ऑल महाराष्ट्र पेट्रोलियम डीलर्स असोसिएशनचे अध्यक्ष अमित गुप्ता यांनी स्पष्ट केले आहे की या समस्येबाबत सरकारला माहिती देण्यात आली आहे. पेट्रोल पंप मालक योग्य कारवाईचे आश्वासन मिळाल्यानंतरच डिजिटल पेमेंट पुन्हा सुरू करतील. सध्या महाराष्ट्र पेट्रोल पंप असोसिएशन या निर्णयाची अंमलबजावणी करणार आहे.
नागरिकांसाठी काय असेल परिणाम?
सर्वसामान्य नागरिकांना याचा थेट परिणाम भोगावा लागणार आहे. UPI आणि इतर डिजिटल पेमेंट पद्धती स्वीकारल्या जाणार नाहीत, त्यामुळे पेट्रोल, डिझेल भरण्यासाठी रोख रक्कम बाळगणे आवश्यक ठरणार आहे. विशेषतः महाराष्ट्रातील नागरिकांना या निर्णयाचा सामना करावा लागेल.
हे लक्षात ठेवा की सध्या हा निर्णय मुख्यतः महाराष्ट्रातील काही विभागांमध्ये घेण्यात आला आहे. परंतु अशा फसवणुकींचे प्रमाण देशभरात वाढत असल्याने, इतर राज्यांमधील पेट्रोलियम व्यापारी संघटना देखील अशाच निर्णयाकडे वळू शकतात.
कोणती प्रकारची पेमेंट बंद होणार?
महत्त्वाची बाब म्हणजे पेट्रोल पंप मालक केवळ UPI पेमेंटच नव्हे तर 10 मे पासून कार्ड पेमेंट देखील स्वीकारणे बंद करण्याचा इशारा देत आहेत. याचा अर्थ असा की पेट्रोल पंपांवर फक्त रोख रकमेचाच व्यवहार करता येईल.
सायबर फसवणूक कशी होते?
गुन्हेगार विविध पद्धतींचा वापर करून सायबर फसवणूक करत आहेत. काही प्रकरणांमध्ये ते ग्राहकांचे डेबिट/क्रेडिट कार्ड हॅक करतात, तर काही प्रकरणांमध्ये ते नेट बँकिंग खात्यांमध्ये अनधिकृत प्रवेश करून व्यवहार करतात. गुन्हेगार इंटरनेट बँकिंग, मोबाईल अॅप्स आणि इतर डिजिटल पेमेंट प्लॅटफॉर्म्सचा गैरवापर करून फसवणूक करत आहेत.
जेव्हा अशा फसवणुकींची माहिती मिळते, तेव्हा बँका आणि पोलीस यांत्रणा व्यवहार रद्द करते. मात्र, यात पेट्रोल पंप मालकांचे पैसे अडकून पडतात आणि त्यांची खाती ब्लॉक केली जातात, ज्यामुळे त्यांना मोठ्या आर्थिक संकटाला सामोरे जावे लागते.
ग्राहकांनी काय करावे?
हा निर्णय 10 मे 2025 पासून अंमलात येणार असल्याने, ग्राहकांनी आताच काही पावले उचलणे आवश्यक आहे:
- पेट्रोल पंपावर जाताना पुरेशी रोख रक्कम बाळगा
- आपल्या वाहनात नेहमी काही रोख रक्कम ठेवा
- नजीकच्या पेट्रोल पंपांकडे चौकशी करा – सर्वच पेट्रोल पंप हा निर्णय घेतील असे नाही
- पेट्रोल विक्रेत्यांशी संपर्क साधून माहिती मिळवा
सरकारकडून प्रतिक्रिया
अद्याप सरकारकडून या निर्णयाबाबत अधिकृत प्रतिक्रिया आलेली नाही. परंतु, फेडरेशन ऑफ ऑल महाराष्ट्र पेट्रोलियम डीलर्स असोसिएशनचे अध्यक्ष अमित गुप्ता यांनी स्पष्ट केले आहे की सरकारशी या विषयावर चर्चा सुरू आहे. पेट्रोल पंप मालकांना सायबर फसवणुकीपासून संरक्षण देण्यासाठी सरकारकडून काही ठोस उपाययोजना अपेक्षित आहेत.
सायबर सुरक्षिततेच्या दृष्टीने मजबूत यंत्रणा विकसित करणे आवश्यक ठरत आहे. पेट्रोल पंप मालकांसह सर्व व्यापारी वर्गाला सायबर फसवणुकीपासून संरक्षण देण्यासाठी सरकारने विशेष उपाययोजना करणे गरजेचे आहे. या उपाययोजनांमध्ये सायबर फसवणूक झाल्यास तात्काळ कारवाई करण्याची यंत्रणा, खात्यांचे ब्लॉकिंग टाळण्यासाठी विशेष प्रक्रिया आणि फसवणूक करणाऱ्यांवर कठोर कारवाई यांचा समावेश असू शकतो.
UPI आणि डिजिटल पेमेंट पद्धतींमुळे भारतीय नागरिकांचे जीवन सुलभ झाले असले तरी, सायबर फसवणुकींच्या वाढत्या प्रमाणामुळे या सुविधा वापरण्यात अडचणी येत आहेत. पेट्रोल पंप मालकांच्या या निर्णयाचा परिणाम सर्वसामान्य नागरिकांवर पडणार आहे. नागरिकांनी या परिस्थितीचा सामना करण्यासाठी आवश्यक ती तयारी करावी आणि रोख रक्कम बाळगण्याची सवय पुन्हा विकसित करावी.
विशेष डिस्क्लेमर
वाचकांसाठी महत्त्वाची सूचना: प्रस्तुत माहिती ही ऑनलाइन स्रोतांवरून संकलित केली गेली आहे. या माहितीची सत्यता पडताळून पाहण्याची जबाबदारी वाचकांची आहे. कोणतेही निर्णय घेण्यापूर्वी आपल्या नजीकच्या पेट्रोल पंप किंवा संबंधित संघटनांकडून अधिकृत माहिती मिळवावी. जर हा निर्णय प्रत्यक्षात अंमलात आणला गेला, तर त्याचा प्रभाव भौगोलिक विभागानुसार भिन्न असू शकतो. वाचकांनी स्वतःची पूर्ण तपासणी करून आवश्यक ती तयारी करावी. हा लेख केवळ माहितीपूर्ण उद्देशासाठी आहे आणि याचा हेतू पेट्रोल पंप मालकांच्या निर्णयाचा समाजावर होणारा परिणाम समजून घेणे हा आहे.
