cotton variety आजच्या आधुनिक कृषी युगात कापूस हे एक महत्त्वाचे नगदी पीक म्हणून ओळखले जाते. देशभरातील लाखो शेतकरी या पिकावर आपली आर्थिक स्थिती सुधारण्यासाठी अवलंबून आहेत. परंतु योग्य उत्पादन मिळवण्यासाठी सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे योग्य जातीची निवड करणे. बाजारात अनेक कंपन्यांच्या विविध जातींचे बीज उपलब्ध असल्याने शेतकऱ्यांसमोर निवडीचे संकट निर्माण होते. या समस्येचे निराकरण करण्यासाठी कापूस तज्ञांच्या मार्गदर्शनातून आपण आधुनिक आणि उत्पादनक्षम जातींची विस्तृत माहिती घेऊया.
नवीन जातींची आवश्यकता का?
कृषी क्षेत्रातील तज्ञांच्या मते, परंपरागत जाती वारंवार लावण्यापेक्षा नवीन संशोधित जातींचा वापर करणे अधिक फायदेशीर ठरते. याची मुख्य कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:
रोगप्रतिकारक क्षमता: नवीन जाती सामान्यतः जुन्या जातींपेक्षा रोगांविरुद्ध अधिक प्रतिकारशक्ती दाखवतात. यामुळे कीटकनाशकांचा वापर कमी करावा लागतो आणि उत्पादन खर्च कमी होतो.
हवामान अनुकूलता: आधुनिक जाती बदलत्या हवामानाशी चांगली जुळवून घेतात. अतिवृष्टी, दुष्काळ किंवा तापमानातील चढउतारांना तोंड देण्याची क्षमता त्यांच्यात अधिक असते.
उत्पादन क्षमता: संशोधन आणि विकासाच्या आधारे तयार केलेल्या या जाती परंपरागत जातींपेक्षा जास्त उत्पादन देतात.
प्रायोगिक लागवडीचे महत्त्व
कोणतीही नवीन जात निवडताना तज्ञ सूचवतात की संपूर्ण शेतात एकाच वेळी लागवड करू नये. त्याऐवजी लहान भागात प्रयोग करून त्याचे परिणाम पाहिल्यानंतरच मोठ्या प्रमाणावर लागवड करावी. उदाहरणार्थ, जर तुम्ही १० पॅकेट बियाणे वापरणार असाल तर त्यापैकी २-३ पॅकेट नवीन जातीचे वापरून पाहा. यामुळे पुढील हंगामात योग्य निर्णय घेता येईल.
बाजारातील प्रमुख नवीन जाती
श्रीराम बायोसीड्स ६००१
श्रीराम बायोसीड्स कंपनीची ही जात अनेक ठिकाणी चांगले परिणाम देत आहे. याची वैशिष्ट्ये:
- बोंडे साखळीत लागतात
- मध्यम आकाराची बोंडे
- लवकर काढणी (१४०-१५० दिवस)
- बोंडअळीच्या प्रादुर्भावापासून बचाव
श्रीराम सीड्स एसआरसीएच-६३९ बीजी II
या जातीची खानदेश भागात विशेष लोकप्रियता आहे:
- मोठ्या आकाराच्या टपोऱ्या बोंडे
- साखळीत वाढ
- १४०-१५० दिवसांत परिपक्वता
- उच्च उत्पादन क्षमता
रासी सीड्स स्विफ्ट (आरसीएच ९११ बीजी II)
गेल्या काही वर्षांपासून बाजारात प्रसिद्ध झालेली ही जात:
- साखळीत बोंडे
- मध्यम आकार
- १५०-१६० दिवसांत काढणी
- स्थिर उत्पादन
रासी सीड्स आरसीएच ७९७ बीजी II
इतर राज्यांमध्ये लोकप्रिय असलेली ही जात:
- मध्य प्रदेश, गुजरात, तेलंगणा, तामिळनाडूमध्ये यशस्वी
- १५०-१६० दिवसांत परिपक्वता
- विविध हवामानात अनुकूल
टाटा दिग्गज (एमसी५४०८ बीजी II)
उत्तर भारतात प्रसिद्ध असलेली ही जात:
- हरियाणा आणि उत्तरेकडील राज्यांमध्ये लोकप्रिय
- चांगली उत्पादन क्षमता
- विविध मातीत अनुकूल
जात निवडताना विचारणीय बाबी
मातीचा प्रकार
प्रत्येक जात विशिष्ट मातीत चांगले परिणाम देते. काळी, लाल किंवा वाळूमिश्रित मातीनुसार जातीची निवड करावी.
Also Read:
सरकारने दिली २० लाख घरकुल मंजुरी नवीन लिस्ट मध्ये पहा तुमचे नाव Government approves houses
पाण्याची उपलब्धता
पिकाच्या संपूर्ण कालावधीत आवश्यक असलेल्या पाण्याचा विचार करून जात निवडावी. काही जाती कमी पाण्यात देखील चांगले परिणाम देतात.
स्थानिक हवामान
तुमच्या भागातील तापमान, पर्जन्यमान आणि आर्द्रता यांचा विचार करावा. प्रत्येक जात विशिष्ट हवामानात चांगली वाढते.
आर्थिक स्थिती
बियाण्याची किंमत, कृषी आदान खर्च आणि अपेक्षित नफा यांचा तुलनात्मक अभ्यास करावा.
तज्ञांच्या सूचना
प्रायोगिक दृष्टिकोन
नवीन जात वापरताना नेहमी छोट्या क्षेत्रावर प्रयोग करावा. यशस्वी झाल्यास पुढील हंगामात विस्तार करावा.
स्थानिक अनुभव
आपल्या भागातील इतर शेतकऱ्यांचे अनुभव जाणून घ्यावेत. त्यांच्या यशस्वी प्रयोगांचा फायदा घ्यावा.
नियमित निरीक्षण
लागवडीनंतर पिकाचे नियमित निरीक्षण करावे. रोग, कीड किंवा इतर समस्या लवकर ओळखून उपाययोजना करावी.
तांत्रिक मार्गदर्शन
स्थानिक कृषी अधिकारी, तज्ञ किंवा अनुभवी शेतकऱ्यांचा सल्ला घ्यावा.
कापूस उत्पादनाच्या क्षेत्रात सतत संशोधन सुरू आहे. जैविक पद्धतीने विकसित केलेल्या जाती, जेनेटिक इंजिनीअरिंगद्वारे तयार केलेल्या रोगप्रतिकारक जाती आणि हवामान बदलाला तोंड देणाऱ्या जातींचा विकास होत आहे. शेतकऱ्यांनी या सर्व आधुनिक तंत्रज्ञानाचा फायदा घेऊन आपले उत्पादन वाढवावे.
कापूस उत्पादनात यश मिळवण्यासाठी योग्य जातीची निवड ही पहिली आणि सर्वात महत्त्वाची पायरी आहे. परंतु केवळ चांगली जात निवडल्याने काम पूर्ण होत नाही. योग्य पेरणी, खत व्यवस्थापन, पाणी व्यवस्थापन, कीटक नियंत्रण आणि काढणी या सर्व बाबींकडे तितकेच लक्ष देणे आवश्यक आहे. तसेच शेतकऱ्यांनी आपल्या अनुभवांची एकमेकांशी देवाणघेवाण करावी जेणेकरून संपूर्ण समुदायाचा फायदा होईल.
Also Read:
16 अप्रैल को बहनों के खाते में आएगी 23वीं किस्त, सीएम ने कर दी बड़ी घोषणा Ladli Behna Yojana:
अस्वीकरण: वरील माहिती इंटरनेट प्लॅटफॉर्मवरून घेण्यात आली आहे. आम्ही या बातमीच्या १००% सत्यतेची हमी देत नाही. म्हणून कृपया विचारपूर्वक आणि स्थानिक तज्ञांचा सल्ला घेऊन पुढील प्रक्रिया करावी.