Check your name on the list महाराष्ट्र राज्य सरकारने महिलांसाठी सुरू केलेल्या महत्त्वाकांक्षी ‘मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजने’च्या अंतर्गत, एप्रिल २०२५ च्या हप्त्याचे वितरण १ मे २०२५ पासून सुरू झाले आहे.
राज्यातील महिलांच्या आर्थिक स्वातंत्र्य आणि सक्षमीकरणासाठी सुरू करण्यात आलेली ही योजना, जुलै २०२३ पासून यशस्वीपणे राबविली जात आहे. आज या योजनेचा लाभ १.२५ कोटीहून अधिक महिला घेत असून, त्यांना दरमहा १,५०० रुपये थेट बँक खात्यात मिळत आहेत.
या लेखात आपण या योजनेची सविस्तर माहिती, एप्रिल २०२५ च्या हप्त्यासंदर्भातील अद्ययावत माहिती, आणि लाभार्थी महिलांच्या जीवनावर या योजनेचा होत असलेला सकारात्मक परिणाम याविषयी जाणून घेणार आहोत.
महिलांसाठी आर्थिक स्वातंत्र्याचा मार्ग
महिलांचे आर्थिक स्वातंत्र्य, स्वावलंबन, आरोग्य आणि पोषण याबाबतीत त्यांच्या सर्वांगीण विकासासाठी राज्य सरकारने जुलै २०२३ मध्ये ‘मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजना’ सुरू केली. या योजनेचा मुख्य उद्देश महिलांना आर्थिक मदत देऊन त्यांच्या आरोग्य, शिक्षण आणि सामाजिक सुरक्षेला चालना देणे हा आहे. आर्थिक स्वातंत्र्य मिळाल्यामुळे महिलांना कुटुंबातील महत्त्वाच्या निर्णय प्रक्रियेत सहभागी होण्यासाठी आवश्यक अधिकार मिळतो.
एप्रिल २०२५ हप्ता वितरणाची माहिती
महिला व बालविकास मंत्री अदिती तटकरे यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, एप्रिल २०२५ चा हप्ता मूळतः ३० एप्रिल २०२५ रोजी वितरित होणार होता. मात्र, काही तांत्रिक अडचणींमुळे हप्ता वितरणाला १ मे २०२५ पासून सुरुवात झाली आहे. वितरणाचे वेळापत्रक पुढीलप्रमाणे आहे:
- १ ते ३ मे २०२५: बहुतांश लाभार्थी महिलांच्या खात्यांत रक्कम जमा होणे
- ३ ते १० मे २०२५: उर्वरित महिलांना रक्कम मिळणे
हे वितरण पूर्णपणे डिजिटल पद्धतीने डायरेक्ट बेनिफिट ट्रान्सफर (DBT) माध्यमातून पारदर्शकपणे होत आहे. यामुळे लाभार्थींना कोणत्याही मध्यस्थाची गरज नाही.
योजनेची पात्रता आणि निकष
लाडकी बहीण योजनेचा लाभ घेण्यासाठी महिलांना पुढील निकषांची पूर्तता करावी लागते:
- वयोमर्यादा: २१ ते ६५ वर्षे वयोगटातील महिला
- निवासी: महाराष्ट्र राज्याच्या रहिवासी असणे आवश्यक
- आर्थिक मर्यादा: कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न २.५ लाखापेक्षा कमी असावे
- लाभार्थी प्रकार: विवाहित, विधवा, घटस्फोटित, परित्यक्त्या आणि निराधार महिला
- इतर अटी: इन्कम टॅक्स भरणाऱ्या महिलांना या योजनेसाठी अर्ज करता येत नाही
हप्ता तपासण्याची पद्धत
योजनेचा लाभ मिळवण्यासाठी महिलांनी खालील पद्धतीपैकी कोणत्याही एका पद्धतीने खात्यात रक्कम जमा झाली की नाही ते तपासावे:
- बँक शाखेला भेट देणे: लाभार्थींनी जवळच्या बँक शाखेत जाऊन पासबुक अपडेट करून तपासणी करू शकतात.
- बँकिंग अ‍ॅप किंवा नेट बँकिंग वापरणे: ऑनलाइन बँकिंग सुविधेमार्फत खात्यातील व्यवहारांची तपासणी करणे.
- SMS अलर्ट तपासणे: बँक खात्याशी जोडलेल्या मोबाइल नंबरवर मिळालेल्या SMS अलर्टची तपासणी करणे.
- सेवा केंद्रात चौकशी करणे: जवळच्या CSC/सेवा केंद्रात जाऊन हप्त्याच्या स्थितीची चौकशी करणे.
जर हप्ता मिळाला नसेल, तर टोल-फ्री क्रमांकावर संपर्क साधणे किंवा अधिकृत पोर्टलवर तक्रार नोंदवणे ही पर्याय उपलब्ध आहेत. ladkibahin.maharashtra.gov.in या अधिकृत वेबसाईटवर जाऊन लॉगिन करून, महिला हप्त्याची स्थिती तपासू शकतात.
योजनेसाठी अर्ज कसा करावा?
ज्या महिलांनी अद्याप या योजनेसाठी अर्ज केलेला नाही, त्यांनी पुढील पद्धतीने अर्ज करू शकतात:
- ऑनलाइन अर्ज:
- ladkibahin.maharashtra.gov.in या अधिकृत वेबसाईटला भेट द्या
- ‘नवीन नोंदणी’ वर क्लिक करा
- आवश्यक माहिती भरा आणि कागदपत्रे अपलोड करा
- अर्ज सबमिट करा
- ऑफलाइन अर्ज:
- अंगणवाडी केंद्र, सेतू सुविधा केंद्र, ग्रामपंचायत, वार्ड, बाल विकास प्रकल्प अधिकारी कार्यालय येथे अर्ज भरण्याची सुविधा उपलब्ध
- नारीशक्ती दूत ॲप:
- नारीशक्ती दूत ॲप डाऊनलोड करून त्यातून अर्ज प्रक्रिया पूर्ण करता येते
योजनेसाठी आवश्यक कागदपत्रे
अर्ज करताना पुढील कागदपत्रे आवश्यक आहेत:
- आधार कार्ड
- महाराष्ट्र राज्याचे रहिवासी प्रमाणपत्र/जन्माचा दाखला/राशन कार्ड/मतदान कार्ड
- उत्पन्नाचा दाखला
- बँक खाते पासबुकची प्रथम पानाची प्रत
- स्वयं-घोषणापत्र
योजनेचा महिलांच्या जीवनावर सकारात्मक प्रभाव
लाडकी बहीण योजनेमुळे महिलांना आत्मनिर्भर व स्वावलंबी बनण्याची संधी मिळाली आहे. या योजनेमुळे होणारे फायदे:
- आर्थिक स्वावलंबन: नियमित उत्पन्न स्त्रोत मिळाल्याने महिलांना आर्थिक स्वावलंबनाची संधी मिळाली आहे.
- शिक्षण आणि आरोग्य: मिळणारी रक्कम मुलांच्या शिक्षणासाठी आणि कुटुंबाच्या आरोग्यावर खर्च करता येते.
- निर्णय प्रक्रियेत सहभाग: आर्थिक योगदानामुळे कुटुंब निर्णय प्रक्रियेत महिलांचा सहभाग वाढला आहे.
- स्वयंरोजगार: काही महिला या रकमेतून लघु-उद्योग सुरू करत आहेत.
- बचत सवय: नियमित उत्पन्न मिळाल्याने बचतीची सवय लागत आहे.
उदाहरणार्थ, पुण्याच्या सुनिता पवार यांनी या पैशांतून मुलांचे शिक्षण आणि व्यवसाय सुरू करण्यासाठी बचत सुरू केली आहे. तर वैशाली मोरे यांनी सांगितले की, “स्वतःच्या खात्यावर नियमित पैसे येणं म्हणजे आत्मविश्वास वाढवणारा अनुभव आहे.”
राज्य सरकार लाडकी बहीण योजनेअंतर्गत अधिक विस्तारित लाभ देण्याच्या दिशेने काम करत आहे. भविष्यातील योजनांमध्ये समाविष्ट आहे:
- कौशल्य विकास कार्यक्रम: लाभार्थी महिलांसाठी विविध प्रकारचे कौशल्य विकास प्रशिक्षण
- स्वयंरोजगार संधी: महिलांना उद्योग सुरू करण्यासाठी मार्गदर्शन आणि अर्थसहाय्य
- आरोग्य विमा योजना: कुटुंबातील आरोग्य खर्चासाठी विमा संरक्षण
महिला आणि बालविकास विभाग येत्या काळात अनेक उपक्रम राबवणार आहे, ज्यामुळे महिलांच्या सर्वांगीण विकासाला चालना मिळेल.
मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजना ही केवळ आर्थिक मदतीपुरती मर्यादित योजना नसून ती महिलांच्या संपूर्ण सक्षमीकरणाचा पाया आहे. एप्रिल २०२५ चा हप्ता १० मे २०२५ पर्यंत सर्व पात्र महिलांच्या खात्यांत जमा होणार आहे. या योजनेमुळे महिलांना स्वतःच्या क्षमतांवर विश्वास ठेवून आत्मनिर्भर बनण्याची संधी मिळाली आहे.
आर्थिक स्वातंत्र्य हा खऱ्या अर्थाने स्वातंत्र्याचा पहिला पाऊल आहे. ‘मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजने’द्वारे महाराष्ट्र सरकारने महिलांच्या आर्थिक आणि सामाजिक सक्षमीकरणासाठी एक महत्त्वपूर्ण पाऊल उचलले आहे. या योजनेमुळे राज्यातील लाखो महिलांच्या जीवनात सकारात्मक बदल होत आहेत आणि त्या आत्मविश्वासाने पुढे जात आहेत.
अशा प्रकारे, लाडकी बहीण योजना महिलांना केवळ आर्थिक मदत पुरवत नाही तर त्यांच्यातील लपलेल्या क्षमतांना विकसित करण्यासाठी आवश्यक मंच देते. एप्रिल २०२५ च्या हप्त्याच्या वितरणामुळे महिलांच्या आर्थिक सक्षमीकरणाच्या प्रवासात आणखी एक महत्त्वाचा टप्पा पार झाला आहे.
