Gold prices fall सोन्याचे भाव सध्या गगनाला भिडले असताना, आंतरराष्ट्रीय बाजारातील तज्ज्ञांनी येत्या वर्षभरात सोन्याच्या किमतीत मोठी घसरण होण्याची शक्यता व्यक्त केली आहे. कझाकिस्तानमधील प्रमुख खाण कंपनी ‘सॉलिड कोर रिसोर्सेस’चे वरिष्ठ अधिकारी वेंटली निसीस यांनी रॉयटर्स वृत्तसंस्थेला दिलेल्या मुलाखतीत हे मत व्यक्त केले. त्यांच्या अंदाजानुसार, सध्या प्रति औंस 3,311 डॉलर असलेली सोन्याची किंमत पुढील वर्षभरात 2,500 डॉलरपर्यंत खाली येऊ शकते.
भारतीय रुपयांमध्ये हे लक्षणीय फरक दर्शविते. सध्या 24 कॅरेट शुद्ध सोन्याची प्रति ग्रॅम किंमत जवळपास 9,110 रुपये आहे. जर निसीस यांचा अंदाज बरोबर ठरला, तर प्रति ग्रॅम सोन्याची किंमत 7,530 रुपयांपर्यंत घसरू शकते. याचा अर्थ प्रति ग्रॅम सोन्यावर सुमारे 1,580 रुपयांची बचत होऊ शकते. जर एक तोळा (11.66 ग्रॅम) सोन्याच्या खरेदीचा विचार केला, तर त्यावर 15,000 रुपयांपेक्षा अधिक रक्कम वाचू शकते.
या अपेक्षित घसरणीमागील प्रमुख कारणे:
१) डॉलरचे मजबूत होणे: अमेरिकन डॉलर इतर प्रमुख चलनांच्या तुलनेत मजबूत होत आहे. सोन्याचा आंतरराष्ट्रीय व्यापार प्रामुख्याने डॉलरमध्ये होत असल्याने, डॉलरच्या मजबूतीमुळे सोन्याची किंमत कमी होण्याचा कल निर्माण होतो.
२) अमेरिकेत कर कपातीची शक्यता: अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या प्रशासनाने कर कपातीचे संकेत दिले आहेत. यामुळे आर्थिक वाढ वेगवान होऊन गुंतवणूकदारांचा इतर गुंतवणूक पर्यायांकडे कल वाढू शकतो.
३) जागतिक राजकीय स्थिरता: अमेरिका आणि चीन यांच्यातील व्यापार तणाव कमी होत असल्याने, सुरक्षित गुंतवणूक म्हणून सोन्याची मागणी कमी होत आहे.
४) केंद्रीय बँकांची धोरणे: विविध देशांच्या केंद्रीय बँका त्यांच्या सोन्याच्या साठ्यात फेरबदल करत असल्याने बाजारभावावर परिणाम होतो.
सोन्याच्या किमती निर्धारणातील प्रमुख घटक:
सोन्याची किंमत अनेक जागतिक आणि स्थानिक घटकांवर अवलंबून असते. या घटकांचे विश्लेषण गुंतवणूकदारांना योग्य निर्णय घेण्यास मदत करते:
१) मागणी आणि पुरवठा: सोन्याची जागतिक मागणी आणि उपलब्धता यांच्यातील संतुलन किंमत निर्धारणात महत्त्वाची भूमिका बजावते. दागिने, गुंतवणूक, औद्योगिक वापर आणि केंद्रीय बँकांच्या खरेदीमुळे मागणी निर्माण होते.
२) चलनातील उतार-चढाव: रुपयाच्या डॉलरच्या तुलनेत किंमतीचा थेट परिणाम सोन्याच्या देशांतर्गत किमतीवर होतो. रुपया कमकुवत झाल्यास सोनं महागडं होतं.
३) महागाई आणि व्याजदर: उच्च महागाई आणि कमी व्याजदरांच्या काळात सोनं अधिक आकर्षक गुंतवणूक ठरते.
४) जागतिक राजकीय आणि आर्थिक अस्थिरता: युद्ध, नैसर्गिक आपत्ती, आर्थिक मंदी यासारख्या घटनांमुळे सोन्याची सुरक्षित गुंतवणूक म्हणून मागणी वाढते.
भारतीय बाजारातील विशेष घटक:
भारतात सोन्याची किंमत निर्धारणात काही विशिष्ट घटक महत्त्वाची भूमिका बजावतात:
१) सणासुदीची मागणी: दिवाळी, अक्षय तृतीया, धनत्रयोदशी यासारख्या सणांमध्ये सोन्याची मागणी वाढते.
२) लग्नसराईचा हंगाम: भारतीय संस्कृतीत लग्नसमारंभांसाठी सोन्याची खरेदी महत्त्वाची असल्याने लग्नसराईच्या हंगामात मागणी वाढते.
३) कृषी उत्पादन आणि मान्सून: चांगला पाऊस आणि कृषी उत्पादनामुळे ग्रामीण भागातील सोन्याची खरेदी वाढते.
४) सरकारी धोरणे: आयात शुल्क, जीएसटी दर आणि इतर नियामक धोरणांचा थेट परिणाम किमतीवर होतो.
गुंतवणूकदारांसाठी रणनीती:
सध्याच्या परिस्थितीत गुंतवणूकदारांनी काही विशिष्ट रणनीती अवलंबल्या पाहिजेत:
१) विभागलेली गुंतवणूक: संपूर्ण रक्कम एकाच वेळी गुंतवण्याऐवजी छोट्या हप्त्यांमध्ये गुंतवणूक करावी.
२) प्रतीक्षा करण्याचे धैर्य: जर निसीस यांचा अंदाज खरा ठरला तर, काही महिने प्रतीक्षा केल्यास बचत होऊ शकते.
३) दीर्घकालीन दृष्टिकोन: सोन्याची गुंतवणूक नेहमीच दीर्घकालीन दृष्टिकोनातून केली पाहिजे.
४) पर्यायी गुंतवणूक: सोन्याबरोबरच इतर मौल्यवान धातू किंवा आर्थिक साधनांचाही विचार करावा.
सोन्याच्या वेगवेगळ्या प्रकारांचे फायदे-तोटे:
१) भौतिक सोनं: दागिने, नाणी, बिस्किटे फायदे: ताब्यात असणारी मूर्त संपत्ती तोटे: साठवणूक, सुरक्षा आणि शुद्धता तपासणीची समस्या
२) सोनं ईटीएफ: फायदे: सुलभ व्यापार, कमी खर्च तोटे: भौतिक सोन्याचा ताबा नसणे
३) सॉव्हरेन गोल्ड बाँड: फायदे: व्याज मिळणे, कर सवलत तोटे: निश्चित कालावधी
४) डिजिटल गोल्ड: फायदे: छोट्या रकमेत गुंतवणूक शक्य तोटे: नियामक अनिश्चितता
तज्ज्ञांचे विविध मत:
जरी निसीस यांनी घसरणीचा अंदाज व्यक्त केला असला तरी, इतर तज्ज्ञांची मते वेगळी आहेत:
१) काही विश्लेषक मानतात की जागतिक महागाई आणि आर्थिक अनिश्चिततेमुळे सोन्याची मागणी कायम राहील.
२) भारतीय बाजारातील तज्ज्ञ म्हणतात की देशांतर्गत मागणी मजबूत असल्याने किमतीत मोठी घसरण होणार नाही.
३) तांत्रिक विश्लेषक 3,000 डॉलर प्रति औंस ही महत्त्वाची आधार पातळी मानतात.
सावधगिरीचे उपाय:
गुंतवणूक करताना काही सावधगिरी बाळगणे आवश्यक आहे:
१) केवळ अंदाजांवर आधारित निर्णय घेऊ नये २) स्वत:ची आर्थिक परिस्थिती लक्षात घ्यावी ३) व्यावसायिक सल्लागारांचा सल्ला घ्यावा ४) बाजारातील बातम्यांवर लक्ष ठेवावे
पुढील काही महिन्यांत सोन्याच्या किमतीवर परिणाम करू शकणारे घटक:
१) अमेरिकी फेडरल रिझर्व्हची व्याजदर धोरणे २) चीन-अमेरिका व्यापार संबंध ३) जागतिक आर्थिक वाढीचा वेग ४) भू-राजकीय तणाव
सोन्याच्या किमतीतील अपेक्षित घसरण गुंतवणूकदारांसाठी संधी आणि आव्हान दोन्ही निर्माण करते. तज्ज्ञांचे मत लक्षात घेऊनच निर्णय घ्यावेत, परंतु स्वत:ची आर्थिक गरज आणि परिस्थिती यांचाही विचार करावा. सोन्याची गुंतवणूक नेहमीच दीर्घकालीन दृष्टिकोनातून करावी. बाजारातील उतार-चढाव हा नेहमीचाच भाग असतो, म्हणून संयम आणि विवेकबुद्धीने निर्णय घेणे महत्त्वाचे आहे.
अखेरीस, सोनं हे केवळ गुंतवणूकीचे साधन नसून भारतीय संस्कृतीचा अविभाज्य भाग आहे. त्यामुळे त्याची किंमत कितीही वर-खाली जात असली तरी, त्याचे महत्त्व कायम राहणार आहे. गुंतवणूकदारांनी आर्थिक फायद्याबरोबरच या सांस्कृतिक महत्त्वाचाही विचार करावा आणि योग्य संतुलन साधावे.
