hawamaan Andaaz महाराष्ट्रात उन्हाळ्याचा पारा वाढत असून, राज्यातील विविध भागांमध्ये तापमानात सातत्याने वाढ होत आहे. शनिवारी, ३ मे रोजी अकोला येथे राज्यातील सर्वाधिक तापमान 44.9 अंश सेल्सिअस नोंदवले गेले. या उष्णतेच्या लाटेने राज्यातील अनेक जिल्ह्यांना आपल्या विळख्यात घेतले आहे.
सोलापूर येथे 44.7 अंश सेल्सिअस तापमान नोंदवले गेले, तर नंदुरबार येथे पारा 43.4 अंशांवर पोहोचला. पुणे शहरात तापमान 40.6 अंश सेल्सिअस तर सातारा येथे 40.9 अंश सेल्सिअस इतके होते. या उष्णतेमुळे नागरिकांना मोठ्या अडचणींना सामोरे जावे लागत आहे.
विदर्भात पावसाचे आगमन; तापमानात दिलासा
विदर्भातील काही भागांमध्ये मात्र पावसाच्या सरी पडल्याने तापमानात किंचित घट झाली आहे. भंडारा आणि गोंदिया जिल्ह्यांमध्ये झालेल्या पावसामुळे या परिसरातील तापमान इतर भागांच्या तुलनेत कमी राहिले. विदर्भ आणि आसपासच्या प्रदेशात कमी दाबाचे पट्टे सक्रिय असल्याने पावसाच्या ढगांची निर्मिती होत आहे.
नागपूर, वर्धा, भंडारा आणि गोंदिया या जिल्ह्यांमध्ये शनिवारी विजांच्या कडकडाटासह वादळी वाऱ्यांचा अनुभव आला. चंद्रपूरच्या उत्तर भागांमध्ये तसेच गडचिरोली आणि आसपासच्या परिसरात गारपीट आणि पावसाची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे.
मराठवाड्यात ढगाळ वातावरण; पाऊस अजूनही दूरच
मराठवाड्यात ढगाळ वातावरण असले तरी सध्या पावसाची चिन्हे दिसत नाहीत. या भागात पाऊस पडेल की नाही, हे स्थानिक ढगांच्या निर्मितीवर अवलंबून राहणार आहे. हवामान तज्ज्ञांच्या म्हणण्यानुसार, मराठवाड्यातील काही भागांमध्ये स्थानिक पातळीवर ढग तयार झाल्यास विजांच्या कडकडाटासह पावसाची शक्यता नाकारता येत नाही.
हवामान विभागाचा अंदाज; काही भागांत वादळी वाऱ्यांचा इशारा
भारतीय हवामान विभागाचे (आयएमडी) संचालक डॉ. के. एस. होसालिकर यांनी ट्विटरवर माहिती देताना सांगितले की, पुढील ४८ तासांत महाराष्ट्राच्या अंतर्गत भागात कमाल तापमान ४२ अंश सेल्सिअसपेक्षा जास्त राहू शकते. मात्र, ३-४ मे नंतर तापमानात हळूहळू घट होऊ शकते, ज्यामुळे उष्णतेपासून काही प्रमाणात दिलासा मिळेल.
उद्या रविवारी उत्तर महाराष्ट्रात मेघगर्जनेसह पावसाची शक्यता आहे. धुळे, नंदुरबार, जळगाव, बुलढाणा, अकोला, अमरावती, नागपूर, वर्धा, भंडारा, गोंदिया आणि गडचिरोली या जिल्ह्यांमध्ये विजांच्या कडकडाटासह पावसाची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे. तथापि, हा पाऊस सार्वत्रिक नसून काही ठिकाणी मर्यादित राहण्याची शक्यता आहे.
येलो अलर्ट जारी; वादळी वाऱ्यांची शक्यता
हवामान विभागाने राज्यातील अनेक जिल्ह्यांसाठी येलो अलर्ट जारी केला आहे. नाशिक पूर्व, नाशिक पश्चिम, धुळे, नंदुरबार, जळगाव, छत्रपती संभाजीनगर, अहिल्यानगर, अमरावती, यवतमाळ, वर्धा, नागपूर, भंडारा, गोंदिया, गडचिरोली आणि चंद्रपूर या जिल्ह्यांमध्ये वादळी वाऱ्यांसह पावसाची शक्यता आहे.
ठाणे, मुंबई, रायगड, पुणे पूर्व-पश्चिम, सातारा पूर्व-पश्चिम, बीड, जालना, परभणी, हिंगोली आणि नांदेड या जिल्ह्यांमध्ये हलक्या पावसाची किंवा विजांच्या गडगडाटाची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे.
कोकणात पावसाची शक्यता; तापमानात अपेक्षित घट
कोकण किनारपट्टीवर, विशेषतः पालघर आणि ठाणे भागात स्थानिक ढग तयार झाल्यास थोड्याफार पावसाची शक्यता आहे. या पावसामुळे या भागातील तापमानात किंचित घट होण्याची अपेक्षा आहे.
पश्चिमेकडून येणाऱ्या वाऱ्यांमुळे आणि पावसाच्या शक्यतेमुळे राज्यभरातील तापमानात घट होण्याची शक्यता आहे. कोकणात तापमान 34 ते 36 अंश सेल्सिअस दरम्यान राहील, तर पश्चिम महाराष्ट्रात घाटमाथ्याच्या भागात 33 ते 36 अंश सेल्सिअस तापमान अपेक्षित आहे.
पुणे, सातारा, नाशिकमध्ये तापमानात घट
पुणे, सातारा आणि नाशिक येथे अलीकडच्या दिवसांत तापमान 40 अंशांच्या आसपास होते. मात्र आता या शहरांमध्ये तापमान 36 ते 38 अंशांच्या खाली येण्याची शक्यता आहे. यामुळे नागरिकांना उष्णतेच्या तीव्रतेपासून काहीसा दिलासा मिळू शकतो.
मराठवाडा आणि विदर्भात उष्णता कायम
मराठवाड्याच्या पूर्व भागात, अकोला, वाशिम, अमरावती, यवतमाळ, चंद्रपूर येथे तापमान 40 ते 42 अंश सेल्सिअसपर्यंत राहण्याची शक्यता आहे. नागपूर, भंडारा आणि गोंदियामध्ये 38 ते 40 अंशांच्या दरम्यान तापमान राहील. या भागातील नागरिकांना अजूनही उष्णतेचा सामना करावा लागत आहे.
कृषी क्षेत्रावर परिणाम
उष्णतेच्या या लाटेचा कृषी क्षेत्रावर विपरीत परिणाम होत आहे. अनेक भागात पिकांना पाणी देण्याची गरज वाढली आहे. शेतकऱ्यांना आपल्या पिकांचे संरक्षण करण्यासाठी अतिरिक्त काळजी घ्यावी लागत आहे.
कृषी विभागाने शेतकऱ्यांना सकाळी लवकर किंवा संध्याकाळी उशिरा पाणी देण्याचा सल्ला दिला आहे. दुपारच्या कडक उन्हात पाणी देणे टाळावे, असेही सूचित केले आहे.
आरोग्य विभागाकडून सावधगिरीचा इशारा
वाढत्या तापमानामुळे आरोग्य समस्या निर्माण होण्याची शक्यता लक्षात घेऊन आरोग्य विभागाने नागरिकांना सावधगिरी बाळगण्याचे आवाहन केले आहे. विशेषतः वृद्ध व्यक्ती, लहान मुले आणि आजारी व्यक्तींनी अधिक काळजी घेणे आवश्यक आहे.
नागरिकांना खालील सूचना देण्यात आल्या आहेत:
- दुपारी १२ ते ४ या वेळेत घराबाहेर पडू नये
- पुरेसे पाणी आणि द्रवपदार्थ घ्यावेत
- हलके रंगाचे, सुती कपडे वापरावेत
- घराबाहेर पडताना टोपी, छत्री अथवा सनग्लासेसचा वापर करावा
- घरात पंखे आणि शक्यतो एअर कूलर वापरावे
पाणी व्यवस्थापनावर भर
उष्णतेच्या वाढत्या तीव्रतेमुळे पाणी व्यवस्थापनाचा प्रश्न अधिक गंभीर होत आहे. अनेक नगरपालिकांनी पाणी पुरवठ्यावर बंधने घालण्यास सुरुवात केली आहे. काही ठिकाणी दररोज किंवा पर्यायी दिवशी पाणी पुरवठा करण्यात येत आहे.
जलसंपदा विभागाने सर्व जिल्हाधिकाऱ्यांना जलसंवर्धनाच्या उपाययोजना अंमलात आणण्याचे निर्देश दिले आहेत. टँकरद्वारे पाणी पुरवठा करण्याची व्यवस्था अनेक ग्रामीण भागात सुरू करण्यात आली आहे.
पुढील काही दिवसांचा अंदाज
हवामान तज्ज्ञांच्या मते, पुढील काही दिवसांत राज्यातील विविध भागांमध्ये तापमानात हळूहळू घट होण्याची शक्यता आहे. विशेषतः उत्तर महाराष्ट्रात गारपीटसह पावसाची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे.
मराठवाडा, दक्षिण महाराष्ट्र आणि विदर्भाच्या काही भागांतही पावसाची शक्यता आहे. तथापि, हवामान विभागाने स्पष्ट केले आहे की हा पाऊस तुरळक आणि स्थानिक स्वरूपाचा असेल.
उष्णतेशी सामना करण्यासाठी शासकीय उपाययोजना
राज्य शासनाने उष्णतेच्या या लाटेचा सामना करण्यासाठी विविध उपाययोजना हाती घेतल्या आहेत. सर्व जिल्हा रुग्णालयांना आवश्यक औषधे आणि उपकरणे पुरवण्यात आली आहेत. हीट स्ट्रोक आणि इतर उष्णतेशी संबंधित आजारांवर उपचार करण्यासाठी विशेष वॉर्ड तयार करण्यात आले आहेत.
शालेय विद्यार्थ्यांसाठी विशेष काळजी घेण्याचे निर्देश शिक्षण विभागाने दिले आहेत. अनेक जिल्ह्यांमध्ये शाळांच्या वेळा बदलून सकाळी लवकर सुरू करण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे.
नागरिकांनी या उष्णतेच्या काळात अत्यंत सावधगिरी बाळगणे आवश्यक आहे. विशेषतः दुपारच्या कडक उन्हात बाहेर पडणे टाळावे आणि पुरेसे पाणी प्यावे. कोणतीही आरोग्य समस्या जाणवल्यास त्वरित वैद्यकीय सल्ला घ्यावा.
हवामान विभाग वेळोवेळी अद्ययावत माहिती देत राहील आणि नागरिकांनी या सूचनांचे काटेकोरपणे पालन करावे, असे आवाहन करण्यात आले आहे.