Magel Tyala Shettale Milnar महाराष्ट्र राज्यात कृषी क्षेत्राची स्थिती पाहता, बहुसंख्य शेती कोरडवाहू प्रकारची असून ती पूर्णपणे मान्सूनावर आधारित आहे. राज्यातील अंदाजे ८० टक्क्यांहून अधिक कृषक पावसाळ्यातील नैसर्गिक जलवर्षणावर आधारित शेती करत आहेत. हे एक गंभीर आव्हान आहे कारण आजच्या काळात हवामानाचे स्वरूप बदलत चालले आहे.
हवामान बदलाची आव्हाने
सध्याच्या काळात हवामानातील अप्रत्याशित बदल, पर्जन्यवृष्टीचे अनिश्चित स्वरूप, कधी अतिवृष्टी तर कधी अनावृष्टी यामुळे शेतकऱ्यांची परिस्थिती अधिकच गुंतागुंतीची झाली आहे. यामुळे पाण्याचे संधारण आणि योग्य नियोजन करणे आता काळाची गरज बनली आहे. या समस्येचे निराकरण करण्यासाठी शेतकऱ्यांना आपल्या जमिनीवरच पाणी साठवून ठेवण्याची सुविधा निर्माण करावी लागत आहे.
नवीन योजनेची ओळख
या परिस्थितीत राज्य शासनाने एक महत्त्वाकांक्षी आणि उपयुक्त उपक्रम हाती घेतला आहे. ‘मागेल त्याला शेततळे’ या नावाने ओळखली जाणारी ही योजना खरोखरच शेतकऱ्यांसाठी एक वरदान ठरू शकते. ही योजना मुख्यमंत्री शाश्वत कृषी सिंचन योजनेचा एक महत्त्वाचा भाग आहे.
योजनेचे मुख्य उद्दिष्ट
या योजनेचा मुख्य हेतू शेतकऱ्यांना त्यांच्या स्वतःच्या जमिनीवर शेततळी बांधण्यासाठी आर्थिक मदत पुरवणे आहे. या तळ्यांमध्ये पावसाचे पाणी साठवून ठेवता येते आणि गरजेनुसार सिंचनासाठी त्याचा उपयोग करता येतो. यामुळे शेतकऱ्यांना केवळ एकच पीक न घेता द्विफसली किंवा त्रिफसली पिकांचे उत्पादन घेता येऊ शकते.
योजनेचे फायदे
या योजनेमुळे शेतकऱ्यांना अनेक फायदे होऊ शकतात. प्रथम, त्यांचे शेतीचे उत्पादन वाढू शकते. द्वितीय, पाण्याच्या योग्य नियोजनामुळे त्यांना वर्षभर सिंचनाची सुविधा उपलब्ध होते. तिसरे, यामुळे त्यांचे एकूण कृषी उत्पन्न लक्षणीयरीत्या वाढू शकते.
पात्रते
या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी काही ठराविक अटी पूर्ण करणे आवश्यक आहे. सर्वप्रथम, अर्जदाराच्या नावावर किमान ०.६० हेक्टर क्षेत्रफळाची जमीन असणे गरजेचे आहे. या जमिनीची गुणवत्ता शेततळे बांधण्यासाठी योग्य आणि तांत्रिक दृष्ट्या अनुकूल असावी.
त्याचबरोबर एक महत्त्वाची अट म्हणजे ज्या शेतकऱ्यांनी पूर्वी कोणत्याही शासकीय योजनेतून शेततळ्यासाठी अनुदान घेतले नसावे, त्यांनाच या योजनेचा लाभ मिळू शकतो.
अर्ज प्रक्रिया
आजच्या डिजिटल युगात या योजनेची अर्ज प्रक्रिया पूर्णपणे ऑनलाइन ठेवण्यात आली आहे. शेतकऱ्यांना महाडीबीटी पोर्टल (https://mahadbt.maharashtra.gov.in) या संकेतस्थळावर जाऊन अर्ज करता येतो. अर्ज करताना ‘वैयक्तिक लाभार्थी’ या श्रेणीत नोंदणी करावी लागते.
आवश्यक कागदपत्रे
अर्ज करताना शेतकऱ्यांना काही आवश्यक कागदपत्रांची गरज असते. यामध्ये आधार कार्ड, बँक पासबुकची प्रत, ७/१२ आणि ८अ चा उतारा यांचा समावेश आहे. जर आवश्यक असेल तर जातीचा दाखला आणि हमीपत्र देखील सादर करावे लागते.
अनुदानाचे स्वरूप
या योजनेअंतर्गत मिळणारे अनुदान शेततळ्याच्या आकारानुसार ठरवले जाते. सामान्यतः हे अनुदान १४,४३३ रुपयांपासून ७५,००० रुपयांपर्यंत असते. शेततळ्याचा आकार १५x१५x३ मीटरपासून ३४x३४x३ मीटरपर्यंत निवडता येतो. अनुदानाच्या पलीकडे जो खर्च येतो तो शेतकऱ्यालाच उचलावा लागतो.
या शेततळ्यांचा वापर केवळ सिंचनासाठीच मर्यादित नाही. शेतकरी यांचा उपयोग मत्स्यपालन, फळबाग सिंचन, ऊस लागवड, भाजीपाला उत्पादन यासारख्या शेतीपूरक व्यवसायांसाठी देखील करू शकतात. यामुळे त्यांच्या उत्पन्नाचे अनेक स्रोत निर्माण होऊ शकतात.
या योजनेचा सर्वात मोठा फायदा म्हणजे पाण्याचे योग्य संधारण होते. पावसाळ्यात मिळणारे पाणी या तळ्यांमध्ये साठवून ठेवता येते आणि सुका काळ आल्यावर त्याचा उपयोग करता येतो. यामुळे शेतकऱ्यांना पाण्याच्या कमतरतेचा फारसा सामना करावा लागत नाही.
‘मागेल त्याला शेततळे’ ही योजना खरोखरच महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी एक आशादायक पावल आहे. या योजनेमुळे शेतकरी आपल्या शेतीचे उत्पादन वाढवू शकतात, पाण्याचे योग्य व्यवस्थापन करू शकतात आणि आपले एकूण उत्पन्न वाढवू शकतात. पात्र शेतकऱ्यांनी या योजनेचा भरपूर लाभ घेऊन आपली आर्थिक स्थिती सुधारावी.
अस्वीकरण: वरील माहिती इंटरनेट प्लॅटफॉर्मवरून घेण्यात आली आहे. आम्ही या बातमीच्या १००% सत्यतेची हमी देत नाही. त्यामुळे कृपया सविचार विचार करून पुढील प्रक्रिया करावी.
