onion market महाराष्ट्र राज्यात कांदा हा एक महत्त्वपूर्ण नगदी पीक असून, त्याच्या बाजारभावाचा थेट परिणाम शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नावर होतो. या वर्षी कांद्याच्या दरामध्ये मोठ्या प्रमाणात चढउतार दिसून येत आहे, ज्यामुळे शेतकऱ्यांसमोर आपला कांदा कोणत्या बाजारपेठेत विकावा याबाबत मोठा प्रश्नचिन्ह निर्माण झाला आहे. विशेषतः उन्हाळी कांद्याची आवक बाजारात वाढत असताना, प्रत्येक बाजार समितीमध्ये दराचा फरक आढळतो. आज ५ मे २०२५ रोजी राज्यातील विविध बाजार समित्यांमधील कांद्याचे दर आणि आवक यांचे विश्लेषण प्रस्तुत लेखात करण्यात आले आहे.
राज्यातील प्रमुख बाजार समित्यांमधील कांद्याचे दर
पश्चिम महाराष्ट्र
कोल्हापूर बाजार समिती:
- आवक: ७,०२७ क्विंटल
- किमान दर: रु. ५०० प्रति क्विंटल
- कमाल दर: रु. १,८०० प्रति क्विंटल
- सरासरी दर: रु. १,१५०
कोल्हापूर बाजार समितीमध्ये आज कांद्याला सर्वाधिक कमाल दर मिळाला असून, जवळपास १,८०० रुपये प्रति क्विंटल भाव नोंदवला गेला. या बाजारपेठेत आवकही चांगली असल्याचे दिसून आले. पश्चिम महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी कोल्हापूर बाजार समिती अधिक फायदेशीर ठरू शकते.
विदर्भ क्षेत्र
नागपूर बाजार समिती:
- लाल कांदा:
- किमान दर: रु. ८०० प्रति क्विंटल
- कमाल दर: रु. १,२०० प्रति क्विंटल
- पांढरा कांदा:
- किमान दर: रु. ६०० प्रति क्विंटल
- कमाल दर: रु. १,२०० प्रति क्विंटल
नागपूर बाजारपेठेत लाल आणि पांढरा दोन्ही प्रकारच्या कांद्याला चांगला भाव मिळत आहे. विशेषतः लाल कांद्याला किमान ८०० रुपये भाव मिळत असल्याने, या भागातील शेतकऱ्यांना चांगला फायदा होत आहे. इतर बाजारपेठांच्या तुलनेत नागपूर मध्ये किमान दर अधिक असल्याचे दिसून येते.
नाशिक जिल्हा (कांदा उत्पादक प्रमुख क्षेत्र)
नाशिक जिल्हा हा महाराष्ट्रातील कांदा उत्पादनाचे प्रमुख केंद्र असून, येथे उन्हाळी कांद्याची मोठ्या प्रमाणात आवक होत आहे. या जिल्ह्यातील प्रमुख बाजार समित्यांमधील आजचे दर पुढीलप्रमाणे आहेत:
पिंपळगाव बसवंत:
- आवक: ३८,७५० क्विंटल
- किमान दर: रु. ५०० प्रति क्विंटल
- कमाल दर: रु. १,७०० प्रति क्विंटल
पिंपळगाव बसवंत ही नाशिक जिल्ह्यातील कांद्याची सर्वात मोठी बाजारपेठ असून, आज येथे तब्बल ३८,७५० क्विंटल कांद्याची आवक झाली. इतक्या मोठ्या आवकीबाबतही कमाल दर १,७०० रुपये मिळाला, हे एक सकारात्मक चिन्ह म्हणता येईल. मात्र एवढ्या मोठ्या आवकीमुळे सर्वच शेतकऱ्यांना चांगला दर मिळाला असेल याची शाश्वती नाही.
मालेगाव-मुंगसे:
Also Read:
महाराष्ट्रातील १० लाख महिलांचे घरकुल मंजूर, आत्ताच यादीत तुमचे नाव पहा women in Maharashtra
- आवक: २१,००० क्विंटल
- किमान दर: रु. २०० प्रति क्विंटल
- कमाल दर: रु. १,५७० प्रति क्विंटल
मालेगाव-मुंगसे बाजार समितीमध्ये आज दुसऱ्या क्रमांकाची सर्वाधिक आवक नोंदवली गेली. येथे किमान दर फक्त २०० रुपये असल्याने, काही शेतकऱ्यांना तोट्यात माल विकावा लागला असण्याची शक्यता आहे. कमाल दर चांगला असला तरी, किमान दर अत्यंत कमी असल्याने शेतकऱ्यांमध्ये नाराजी दिसून येत आहे.
येवला:
- आवक: ७,००० क्विंटल
- किमान दर: रु. १८१ प्रति क्विंटल
- कमाल दर: रु. १,३१३ प्रति क्विंटल
येवला बाजार समितीमध्ये आज सर्वात कमी किमान दर नोंदवला गेला. फक्त १८१ रुपये प्रति क्विंटल हा दर कांदा उत्पादन खर्चापेक्षाही कमी असल्याने, अनेक शेतकऱ्यांना तोटा सहन करावा लागत आहे. या बाजारपेठेचा सरासरी दर इतर बाजारपेठांपेक्षा कमी असल्याचे दिसून येते.
कळवण:
- आवक: १२,९०० क्विंटल
- किमान दर: रु. ४०० प्रति क्विंटल
- कमाल दर: रु. १,६१० प्रति क्विंटल
कळवण बाजार समितीमध्ये चांगली आवक नोंदवली गेली असून, कमाल दरही समाधानकारक आहे. तथापि, किमान दर पिंपळगावपेक्षा कमी असल्याने, काही शेतकऱ्यांना अपेक्षित फायदा झाला नसावा.
मनमाड:
Also Read:
अखेर पाऊसाचा खंड संपला, या तारखेपर्यंत मुसळधार पाऊस राहणार डॉ. साबळे यांचा अंदाज Dr. Sable predicts
- आवक: ५,००० क्विंटल
- किमान दर: रु. ४०० प्रति क्विंटल
- कमाल दर: रु. १,४०० प्रति क्विंटल
मनमाड बाजार समितीमध्ये आवक तुलनेने कमी असूनही, कमाल दर इतर बाजारपेठांपेक्षा कमी असल्याचे दिसून आले.
चढउताराचे कारणे आणि परिणाम
कांद्याच्या दरातील ही मोठी तफावत अनेक कारणांमुळे दिसून येत आहेत:
- आवकीचे प्रमाण: पिंपळगाव आणि मालेगाव सारख्या बाजारपेठांमध्ये मोठ्या प्रमाणात आवक होत असल्याने, पुरवठा जास्त आणि मागणी कमी या अर्थशास्त्राच्या नियमानुसार दरात घट होत आहे.
- कांद्याची प्रत: उत्तम प्रतीच्या कांद्याला चांगला दर मिळत असून, कमी प्रतीच्या कांद्याला अत्यंत कमी दर मिळत आहे. त्यामुळे एकाच बाजारपेठेत किमान आणि कमाल दरात मोठी तफावत दिसून येत आहे.
- व्यापारी संघटना: काही बाजारपेठांमध्ये व्यापाऱ्यांच्या संघटनेचा प्रभाव जास्त असल्याने, तेथे कांद्याचे दर कमी ठेवले जात आहेत.
- वाहतूक खर्च: दूरच्या बाजारपेठेत जाण्यासाठी वाहतूक खर्च जास्त असल्याने, शेतकरी जवळच्या बाजारपेठेत कमी दरात विक्री करण्यास प्राधान्य देतात.
शेतकऱ्यांसाठी काय करावे?
वरील माहितीच्या आधारे शेतकऱ्यांनी पुढील बाबींचा विचार करावा:
- बाजारपेठेची निवड: दरांची तुलना करून, कोल्हापूर, पिंपळगाव किंवा नागपूर सारख्या चांगला दर देणाऱ्या बाजारपेठेत माल विकावा.
- प्रतवारी करणे: कांद्याची योग्य प्रतवारी करून, उत्तम प्रतीच्या कांद्याला चांगला दर मिळवावा.
- साठवणूक सुविधा: शक्य असल्यास, कांदा साठवणूक सुविधा वापरून दर चांगले असताना विक्री करावी.
- समूह विपणन: शेतकरी गटांमार्फत मोठ्या प्रमाणात माल विकून चांगला दर मिळवावा.
- थेट विपणन: शक्य असल्यास, मध्यस्थांना टाळून ग्राहकांना थेट विक्री करण्याचा प्रयत्न करावा.
५ मे २०२५ रोजीच्या बाजारभावांचे विश्लेषण केल्यास, कोल्हापूर बाजार समितीत सर्वाधिक कमाल दर (रु. १,८००) मिळाला असून, त्यानंतर पिंपळगाव बसवंत (रु. १,७००) आणि कळवण (रु. १,६१०) या बाजारपेठांचा क्रमांक लागतो. सर्वात कमी किमान दर येवला बाजार समितीत (रु. १८१) नोंदवला गेला आहे.
शेतकऱ्यांनी आपल्या क्षेत्रातील बाजारभावांचा सातत्याने अभ्यास करून, योग्य वेळी आणि योग्य ठिकाणी कांद्याची विक्री करणे आवश्यक आहे. बाजारभावांमधील या मोठ्या तफावतीमुळे, शेतकऱ्यांचे आर्थिक नुकसान होऊ नये यासाठी शासनाने हस्तक्षेप करणे देखील गरजेचे आहे.
आजच्या बाजारभावांवरून असे दिसते की, गुणवत्तापूर्ण कांद्याला अजूनही चांगला भाव मिळतो आहे, परंतु वाढती आवक लक्षात घेता, पुढील काही दिवसांत दरात आणखी घट होण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. म्हणूनच शेतकऱ्यांनी तज्ज्ञांच्या सल्ल्यानुसार विक्रीचे नियोजन करणे महत्त्वाचे आहे.
Also Read:
पीएम किसान योजनेचा हफ्ता शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यात जमा होण्यास सुरवात PM Kisan Yojana installments